Πώς καταφέρνουν οι άνθρωποι να αλληλεπιδρούν με ανθρώπους που είναι τελείως διαφορετικοί από αυτούς; Και μπορούν αυτές οι διαφορές να δημιουργήσουν κοινωνικά εμπόδια; Οι κοινωνικοί επιστήμονες παλεύουν με αυτά τα ερωτήματα επειδή οι νοητικές διεργασίες που διέπουν τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις δεν είναι ακόμη καλά κατανοητές.
Μια νεότερη έννοια που γίνεται όλο και πιο δημοφιλής είναι το «πρόβλημα διπλής ενσυναίσθησης». Βασίζεται σε έρευνα σε άτομα που είναι γνωστό ότι έχουν κοινωνικές δυσκολίες, όπως αυτά με αυτισμό.
Η θεωρία υποστηρίζει ότι τα άτομα με πολύ διαφορετικές ταυτότητες και στυλ επικοινωνίας – κάτι που συμβαίνει συχνά με αυτιστικά και μη – μπορεί να δυσκολεύονται να αισθανθούν ενσυναίσθηση ο ένας για τον άλλον. Αυτή η αμοιβαία δυσκολία είναι αυτό που εννοούν με το πρόβλημα της διπλής ενσυναίσθησης.
Αυτή η ιδέα τραβάει πολλή προσοχή. Η έρευνα για το πρόβλημα της διπλής ενσυναίσθησης έχει αυξηθεί ραγδαία την τελευταία δεκαετία. Θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί διαφορετικοί άνθρωποι σε μια κοινωνία δυσκολεύονται να αισθανθούν ενσυναίσθηση ο ένας για τον άλλον, οδηγώντας δυνητικά σε προσωπικά και κοινωνικά προβλήματα – από κακή ψυχική υγεία έως εντάσεις μεταξύ ομάδων και συστημικό ρατσισμό.
Είναι όμως σωστή αυτή η υπόθεση; Το πρόσφατο άρθρο μας προτείνει ότι τα πράγματα μπορεί να είναι πολύ πιο περίπλοκα.
Η ανάλυσή μας δείχνει ότι η θεωρία της διπλής ενσυναίσθησης έχει πολλές ελλείψεις. Δείχνει ότι υπάρχει εκτεταμένη σύγχυση γύρω από την πολύ ασαφή έννοια της διπλής ενσυναίσθησης. Η έρευνα έχει επίσης επικεντρωθεί στενά στις κοινωνικές δυσκολίες στον αυτισμό χωρίς να λαμβάνει υπόψη άλλους παράγοντες κοινωνικής ταυτότητας που επηρεάζουν την ενσυναίσθηση μεταξύ διαφορετικών ομάδων, όπως το φύλο.
Η θεωρία επίσης δεν λαμβάνει υπόψη την ψυχολογική νευροεπιστήμη της ενσυναίσθησης. Αντίθετα, συγχέει την έννοια της ενσυναίσθησης – την ψυχολογική κατανόηση των συναισθημάτων των άλλων ανθρώπων – με παρόμοια αλλά διαφορετικά φαινόμενα όπως η «νοητικότητα» (κατανόηση των σκέψεων των άλλων από διαφορετική οπτική γωνία).
Επειδή η θεωρία της διπλής ενσυναίσθησης δεν έχει ακόμη αναπτυχθεί καλά, τα περισσότερα πειράματα που τη δοκιμάζουν είναι ασαφή. Πολλοί ερευνητές ισχυρίζονται ότι μελετούν τη διπλή ενσυναίσθηση παρόλο που δεν μετρούν την ενσυναίσθηση. Ταυτόχρονα, άλλες μελέτες αναφέρονται ως στοιχεία διπλής ενσυναίσθησης, παρόλο που ποτέ δεν είχαν στόχο να δοκιμάσουν αυτή τη θεωρία.
Η έρευνα για τη διπλή ενσυναίσθηση έχει επίσης βασιστεί σε μεγάλο βαθμό στις υποκειμενικές εμπειρίες των ανθρώπων (και όχι στην αξιολόγηση των ειδικών), οι οποίες μπορεί να μην λένε όλη την ιστορία.
Διαβάστε περισσότερα: Η επιστήμη της «ανάγνωσης του μυαλού»: Το νέο μας τεστ δείχνει πόσο καλά καταλαβαίνουμε τους άλλους
Συνολικά, η ανάλυση της υπάρχουσας έρευνας δείχνει ότι η κεντρική δήλωση της θεωρίας της διπλής ενσυναίσθησης δεν είναι καλά αποδεδειγμένη. Αυτό σημαίνει ότι το να είσαι όμοιος με άλλους ανθρώπους δεν σημαίνει απαραίτητα ότι νιώθεις περισσότερη ενσυναίσθηση για αυτούς.
Αυτό είναι ένα σημαντικό ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί επειγόντως. Υπάρχουν ήδη ενδείξεις ότι η θεωρία της διπλής ενσυναίσθησης εφαρμόζεται στην πράξη, αν και δεν υπάρχουν στοιχεία για αυτό. Ορισμένοι ερευνητές και γιατροί υποστηρίζουν τώρα ότι οι επαγγελματίες του ιατρικού κλάδου γενικά δεν μπορούν να κατανοήσουν τους ασθενείς τους με κοινωνικές δυσκολίες λόγω του προβλήματος της διπλής ενσυναίσθησης. Ωστόσο, δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία για αυτό.
Υπάρχει ανάγκη για περισσότερη νευροεπιστημονική έρευνα σχετικά με την κοινωνική αλληλεπίδραση στο μέλλον. Αναμένουμε ότι οι τεχνικές απεικόνισης όπως η «υπερσάρωση» – η σάρωση πολλαπλών ανθρώπινων εγκεφάλων ταυτόχρονα – θα ρίξουν φως στο πώς αλληλεπιδρούν οι εγκέφαλοι διαφορετικών ανθρώπων μεταξύ τους. Για παράδειγμα, αυτή η τεχνική μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να ελέγξει πώς οι ομοιότητες μεταξύ των ανθρώπων που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους επηρεάζουν τη δραστηριότητα του εγκεφάλου τους.
Για να επιτευχθούν καινοτομίες σε αυτόν τον τομέα, αυτή η τεχνολογία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί μαζί με την τεχνητή νοημοσύνη. Θα είναι πολύ ενδιαφέρον να διερευνήσουμε εάν οι μηχανές μπορούν πραγματικά να συμπάσχουν με τους ανθρώπους ερμηνεύοντας σωστά τα εγκεφαλικά μας κύματα.
Διαβάστε περισσότερα: Τα ολοένα και πιο εξελιγμένα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης μπορούν να επιδείξουν ενσυναίσθηση, αλλά η χρήση τους στη φροντίδα ψυχικής υγείας εγείρει ηθικά ερωτήματα
Τα οφέλη της διαφορετικότητας
Οι άνθρωποι που ζουν σε μέρη με μεγαλύτερη κοινωνική ποικιλομορφία, όπως οι μεγάλες πόλεις, πιστεύεται ότι είναι πιο ανεκτικοί με τους ανθρώπους που είναι διαφορετικοί από αυτούς από τους ανθρώπους που ζουν σε μέρη με μεγαλύτερη κοινωνική ομοιογένεια. Εν τέλει αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους και τους άλλους ως μέρος της ίδιας τοπικής κοινότητας παρά τις εθνοτικές και πολιτισμικές διαφορές και φαίνεται ότι μπορούν να λάβουν υπόψη καλύτερα τις απόψεις των άλλων.
Αυτό υποδηλώνει ότι το να περνάμε χρόνο με άτομα που είναι διαφορετικά από εμάς μπορεί δυνητικά να αυξήσει την ενσυναίσθησή μας – κάτι που η θεωρία της διπλής ενσυναίσθησης δεν προβλέπει. Τελικά, η ενσυναίσθηση δεν βασίζεται μόνο στην ικανότητά μας να καταλαβαίνουμε κάποιον μέσω της ομοιότητάς του. Το να περνάμε χρόνο με άτομα από διαφορετικό κοινωνικό και πολιτιστικό υπόβαθρο μπορεί να μας οδηγήσει να μην τονίσουμε τις διαφορές – και να ανακαλύψουμε ομοιότητες σε άλλους τομείς.
Η ανθρώπινη εμπειρία είναι τεράστια και πολύπλοκη. Ακριβώς επειδή δύο άνθρωποι προέρχονται από διαφορετικές κουλτούρες ή έχουν διαφορετικό στυλ επικοινωνίας δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν να μοιάζουν πολύ με άλλους τρόπους. Ίσως έχουν τις ίδιες αξίες ή παρόμοια ενδιαφέροντα. Αυτή η γνώση θα μπορούσε να βοηθήσει στην άρση ορισμένων εμποδίων που διαφορετικά καθιστούν δύσκολη την κατανόηση και την ενσυναίσθηση με τους άλλους.
Και μερικές φορές οι άνθρωποι με παρόμοιο υπόβαθρο δυσκολεύονται να καταλάβουν ο ένας τον άλλον, παρόλο που μπορεί να αισθάνονται μεγάλη συμπόνια για άτομα που είναι εντελώς διαφορετικά από αυτά (για παράδειγμα, πρόσφυγες από χώρες που έχουν υποστεί πόλεμο). Γιατί; Η θεωρία της διπλής ενσυναίσθησης μπορεί να μην είναι ο καλύτερος τρόπος για να σημειωθεί πρόοδος, αλλά θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως εφαλτήριο για μελλοντική έρευνα για να απαντηθούν αυτά και άλλα ερωτήματα.
Θα μπορούσαμε πραγματικά να χρησιμοποιήσουμε την κοινωνική επιστήμη της ενσυναίσθησης για να κατανοήσουμε αυτά τα απίστευτα πολύπλοκα κοινωνικά προβλήματα. Αυτό θα μπορούσε τελικά να μειώσει τις κοινωνικές συγκρούσεις και να βελτιώσει την κοινωνική συνοχή – αλλά πρέπει να βρούμε έρευνα στον σωστό δρόμο για να αξιοποιήσουμε αυτό το δυναμικό.
Αυτό το άρθρο αναδημοσιεύεται από το The Conversation με άδεια Creative Commons. Διαβάστε το αρχικό άρθρο.
Ο Luca Hargitai λαμβάνει χρηματοδότηση από το Συμβούλιο Οικονομικής και Κοινωνικής Έρευνας.
Η Lucy Anne Livingston λαμβάνει χρηματοδότηση από το Συμβούλιο Οικονομικής και Κοινωνικής Έρευνας.
Ο Πουνίτ Σαχ λαμβάνει χρηματοδότηση από το Συμβούλιο Οικονομικής και Κοινωνικής Έρευνας.