Τον Φεβρουάριο, η Ουρουγουάη έγινε η 36η χώρα που υπέγραψε τις Συμφωνίες της Άρτεμις, ένα σύνολο μη δεσμευτικών αρχών για υπεύθυνη συμπεριφορά στο φεγγάρι.
Οι συμφωνίες διατυπώθηκαν το 2020 από τη NASA σε συντονισμό με το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ. Έκτοτε, οι χώρες συνέχισαν με σταθερό ρυθμό να υπογράφουν τις Συμφωνίες Άρτεμις, ένα σύνολο αρχών που έχουν σχεδιαστεί για να καθοδηγούν τη συνεργασία για την εξερεύνηση του διαστήματος μεταξύ των εθνών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που συμμετέχουν στο πρόγραμμα Artemis της NASA για «επανεκκίνηση» της Σελήνης.
Η βασική αρχή της συμφωνίας είναι η προώθηση «βέλτιστων πρακτικών και προτύπων υπεύθυνης συμπεριφοράς» στη σεληνιακή εξερεύνηση. Δεδομένης όμως της αναταραχής των καιρών, αυτή είναι μια μεγάλη πρόκληση. Το Space.com ενημέρωσε τους ειδικούς για το πώς εξελίσσονται οι συμφωνίες σε όλο τον κόσμο και εντός της απαιτητικής νομικής κοινότητας.
Σχετίζεται με: Συμφωνίες Άρτεμις: Γιατί έχει σημασία το Διεθνές Πλαίσιο για την Εξερεύνηση της Σελήνης
Το διακύβευμα είναι μεγάλο και χρειάζονται βασικές νόρμες
«Μην κάνετε λάθος. «Η ανθρωπότητα βρίσκεται για άλλη μια φορά σε έναν διαστημικό αγώνα», είπε ο δικηγόρος του διαστήματος Μισέλ Χάνλον«Μόνιμος Παρατηρητής» της Επιτροπής του ΟΗΕ για τις Ειρηνικές Χρήσεις του Εξωτερικού Διαστήματος.
Ο Hanlon είναι εκτελεστικός διευθυντής του Κέντρου για το Αεροπορικό και Διαστημικό Δίκαιο στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Μισισιπή και συνιδρυτής του For All Moonkind.
Όσον αφορά έναν διαστημικό αγώνα τον 21ο αιώνα, ο Χάνλον είπε στο Space.com ότι το διακύβευμα είναι πολύ μεγαλύτερο αυτή τη φορά από ό,τι όταν μόνο οι Ηνωμένες Πολιτείες και η πρώην Σοβιετική Ένωση προσπαθούσαν να ξεπεράσουν η μία την άλλη.
«Πολλοί άνθρωποι μιλούν για πρόσβαση σε πόρους στη Σελήνη και πέρα από αυτό, αλλά ξεπερνά αυτό. Μιλάμε για το πλαίσιο διακυβέρνησης που θα αποτελέσει τη βάση για όλες τις διαστημικές δραστηριότητες τις επόμενες δεκαετίες», δήλωσε ο Hanlon.
Οι Συμφωνίες της Άρτεμις δεν είναι μια δεσμευτική συνθήκη, είπε ο Χάνλον, αποτελούν πολιτική δέσμευση.
«Δηλώνει ότι εμείς, οι υπογράφοντες, συμφωνούμε γενικά σε ορισμένες σημαντικές πτυχές της εξερεύνησης του διαστήματος. Σημαίνει επίσης ότι έχουμε πολλά περισσότερα να διαπραγματευτούμε και να συμφωνήσουμε», είπε ο Χάνλον.
«Οι νόμοι και τα πρότυπα που ισχύουν για τις διαστημικές δραστηριότητες δεν μπορούν να θεσπιστούν στο κενό. Αντίθετα, βρίσκουμε θεμέλια – τις συμφωνίες – και συμφωνούμε ότι αυτές θα είναι μια αφετηρία», εξήγησε ο δικηγόρος του διαστήματος.
Υπάρχουν φωνές που υποδηλώνουν ότι οι συμφωνίες ανταγωνίζονται τον δεδηλωμένο στόχο της Κίνας για την κατασκευή ενός Διεθνούς Σεληνιακού Σταθμού Έρευνας (ILRS) στη Σελήνη. «Και κατά κάποιο τρόπο είναι», σημείωσε ο Hanlon.
«Είναι σαν να επιλέγεις ομάδες για έναν αγώνα ποδοσφαίρου», πρόσθεσε ο Χάνλον. «Ωστόσο, από πολιτική σκοπιά, δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον οποίο τα κόμματα ILRS και τα κόμματα Artemis δεν μπορούν να συμφωνήσουν σε θεμελιώδεις κανόνες για το διάστημα».
Ο Χάνλον πιστεύει ότι «κάθε έθνος που θέλει να έχει λόγο για το μέλλον της ανθρωπότητας πρέπει να προσχωρήσει στις συμφωνίες».
Αντίπαλοι δύναμης
Ο John Hickman είναι καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Berry College στο Mount Berry, Georgia. Είπε ότι οι Συμφωνίες Άρτεμις της Ουάσιγκτον, DC δεν μπορούν να κατανοηθούν ως διεθνής πολιτική απομονωμένη από το έργο ILRS του Πεκίνου.
«Και τα δύο κυριαρχούνται από αντιπάλους μεγάλων δυνάμεων, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα και είναι συνασπισμοί κρατών διαστημικών μεταφορών που ανταγωνίζονται για το φεγγάρι και το σεληνιακό διάστημα», είπε ο Χίκμαν στο Space.com.
Ο Χίκμαν είπε ότι οι Συμφωνίες της Άρτεμις «αντιπροσωπεύουν μια διπλωματική προσπάθεια για «κάλυψη» των ελλείψεων στη Συνθήκη του 1967 των Ηνωμένων Εθνών για το Διάστημα». Επισημαίνει ιδιαίτερα τη γλώσσα μη ιδιοποίησης, «η οποία υπόκειται σε διαφορετικές ερμηνείες».
Πριν από αρκετά χρόνια, σε ένα άρθρο γνώμης για το περιοδικό E-International Relations, ο Χίκμαν εξήγησε τι πίστευε ότι ήταν η δυσδιάκριτη φύση των Συμφωνιών της Άρτεμις.
Οι Συμφωνίες της Άρτεμις «είναι πιθανότατα ένα προσωρινό σεληνιακό φαινόμενο πολιτικής φύσης», έγραψε ο Χίκμαν στο κύριο άρθρο.
Επιπλέον, είπε ο Hickman, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να ξεφύγουν από τη Συμφωνία της Άρτεμις «εφόσον αναλάβουν μέρος του εμπορικού κινδύνου της αποσπασματικής διεθνούς νομιμότητας των εξωγήινων έργων εξόρυξης και, το σημαντικότερο, ούτε η Κίνα ούτε η Ρωσία αποφασίσουν να το πράξουν. εγκαταλείψουν τη Συνθήκη για το Διάστημα του 1967 προσαρτώντας τα δικά τους σεληνιακά εδάφη.
Μια ατέλεια
«Νομίζω ότι οι Συμφωνίες της Άρτεμις συνεισφέρουν στη συνεχή ανάπτυξη του διεθνούς διαστημικού δικαίου», δήλωσε η Rossana Deplano, αναπληρώτρια καθηγήτρια στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Leicester και συνδιευθύντρια του Κέντρου Ευρωπαϊκού Δικαίου και Διεθνοποίησης στο Ηνωμένο Βασίλειο.
«Συγκεκριμένα, η ανάλυσή μου για τις Συμφωνίες της Άρτεμις υποδηλώνει ότι είναι πλήρως συνεπείς με τη Συνθήκη του 1967 για το Διάστημα, η οποία θεωρείται ομόφωνα ως το «Σύνταγμα για το Διάστημα».
Ο Ντεπλάνο είπε ότι οι Συμφωνίες της Άρτεμις είναι μόνο ένας από τους πιθανούς τρόπους με τους οποίους οι διαστημικοί φορείς μπορούν να εξασφαλίσουν τη συμμόρφωση με τη Συνθήκη για το Διάστημα.
«Ο επερχόμενος Σινο-Ρωσικός Διεθνής Σταθμός Σεληνιακής Έρευνας μπορεί να προσφέρει έναν άλλο τρόπο για τη διεξαγωγή επιστημονικής έρευνας στη Σελήνη, συμπεριλαμβανομένου ενός άλλου τρόπου εφαρμογής των διατάξεων της Συνθήκης για το Διάστημα», είπε ο Deplano.
Ωστόσο, υπάρχουν δύο ατέλειες της Συμφωνίας Άρτεμις, όπως εξηγείται στην κριτική του Deplano στο International & Comparative Law Quarterly.
Αυτές οι ελλείψεις στις συμφωνίες, είπε ο Ντεπλάνο, είναι ότι δεν αντιμετωπίζουν ρητά το ζήτημα της κατανομής των οφελών. Ούτε αναφέρονται σε σχετικούς μηχανισμούς επίλυσης διαστημικών διαφορών.
Ωστόσο, είπε ο Deplano, οι Συμφωνίες της Άρτεμις γενικά προωθούν τη διαφάνεια και τη δέουσα επιμέλεια στις επιστημονικές διαστημικές αποστολές.
Αναπόφευκτη αντίσταση
«Από την ανακοίνωσή τους, οι Συμφωνίες της Άρτεμις έχουν αποδειχθεί εξαιρετικά επιτυχημένες», δήλωσε η Almudena Azcárate Ortega, ερευνήτρια διαστημικής ασφάλειας στο Ινστιτούτο των Ηνωμένων Εθνών για την Έρευνα Αφοπλισμού (UNIDIR) στη Γενεύη της Ελβετίας.
Η υποστήριξη για τις συμφωνίες είναι σημαντική παρά τη μη νομικά δεσμευτική φύση τους, είπε ο Ορτέγκα στο Space.com.
Επιπλέον, η προθυμία των κρατών να τα υιοθετήσουν μπορεί να χρησιμεύσει ως δείκτης της κρατικής πρακτικής, πρόσθεσε ο Ortega, κάτι που μπορεί να βοηθήσει στην ερμηνεία των γενικών αρχών που κατοχυρώνονται στη Συνθήκη για το Διάστημα, «οι οποίες ήταν πολύ ασαφείς και συζητήθηκαν έντονα στο διαστημικό δίκαιο». Πολιτική στον πολυμερή τομέα».
ΠΑΡΟΜΟΙΕΣ ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ:
— Συμφωνίες Artemis: Ποιες είναι αυτές και ποιες χώρες εμπλέκονται;
— Πρόγραμμα Artemis της NASA: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε
— Όχι μόνο η Άρτεμις: Η Κίνα και η Ρωσία σχεδιάζουν επίσης να ανέβουν στο φεγγάρι
Ο Ορτέγκα είπε ότι η Συνθήκη της Άρτεμις ώθησε τα κράτη να αντιταχθούν σε αυτήν, συγκεκριμένα δύο από τις άλλες μεγάλες διαστημικές δυνάμεις: τη Ρωσία και την Κίνα.
«Και οι δύο χώρες έχουν εκφράσει ανησυχίες ότι το πρόγραμμα Artemis είναι υπερβολικά επικεντρωμένο στις ΗΠΑ και η πιθανότητα να υπογράψει κάποια από αυτές τις χώρες οι συμφωνίες είναι πιθανότατα χαμηλή», συμβουλεύει ο Ortega.
Αυτή η «αναπόφευκτη αντίθεση» οφείλεται τόσο σε ουσιαστικά ζητήματα, είπε ο Ορτέγκα, όσο και στο τρέχον γεωπολιτικό κλίμα.
Αυτό το ζεστό κλίμα κάτω από το γιακά επηρεάζει κάθε μέτρο ή πρωτοβουλία που παρουσιάζεται στη διεθνή κοινότητα, είπε ο Ορτέγκα, «και οι Συμφωνίες της Άρτεμις δεν αποτελούν εξαίρεση».