Ως ένα από τα πιο εντυπωσιακά φυσικά θαύματα στον κόσμο, ο Μεγάλος Κοραλλιογενής Ύφαλος έχει μελετηθεί εντατικά. Καλύπτει μια έκταση περίπου 133.000 τετραγωνικών μέτρων, καθιστώντας την μεγαλύτερη από τη Μεγάλη Βρετανία, την Ελβετία και την Ολλανδία μαζί. Τα τελευταία χρόνια, όμως, τράβηξε λιγότερη προσοχή για τον πλούτο, το χρώμα και το θαύμα του και περισσότερο για το ότι «πεθαίνει» ή «νεκρό».
Οι ανταγωνιστικοί ισχυρισμοί υποδηλώνουν, αφενός, ότι κάποιος πρέπει να δει τον ύφαλο πριν να είναι πολύ αργά (μια μελέτη του 2017 που δημοσιεύτηκε στο Journal of Sustainable Tourism ισχυρίστηκε ότι το 69 τοις εκατό των επισκεπτών στον ύφαλο παρακινήθηκαν από τον «τουρισμό τελευταίας ευκαιρίας») , και από την άλλη, ότι θα ήταν ανεύθυνο ή ανήθικο να το επισκεφτούμε καθόλου.
Ωστόσο, αυτό που συχνά δεν γίνεται αντιληπτό είναι ότι μόνο το 7 τοις εκατό αυτής της τεράστιας έκτασης χρησιμοποιείται για τουρισμό. Αγνοούμε επίσης το γεγονός ότι δεν έχουν εκδοθεί νέες άδειες σε χειριστές (ο καθένας από τους οποίους έχει συγκεκριμένο χώρο κατάδυσης) από το 1997, ή ότι οι αριθμοί επισκεπτών ελέγχονται προσεκτικά.
Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι ο ύφαλος δεν κινδυνεύει. Η άνοδος της θερμοκρασίας των ωκεανών και τα ραγδαία φαινόμενα λεύκανσης των κοραλλιών έχουν καταστροφικά αποτελέσματα, όπως και οι βίαιες καταιγίδες και ο μαζικός πολλαπλασιασμός των αρπακτικών αστεριών με αγκάθια, που τρέφονται με πολύποδες κοραλλιών.
Το Cairns είναι η «πύλη στον ύφαλο» στο τροπικό βόρειο Κουίνσλαντ και χρειάζονται περίπου 90 λεπτά για να φτάσετε στις περισσότερες τοποθεσίες κατάδυσης. Το ταξίδι μου έδωσε άφθονο χρόνο για να ρωτήσω τον Alan Wallish, διευθύνοντα σύμβουλο και ιδρυτή του καταμαράν Passions of Paradise, για τις σκέψεις του για το μέλλον του υφάλου. Εργάζεται εδώ για 30 χρόνια και η αγάπη και η γνώση του για τον υποβρύχιο κόσμο είναι εμφανής, όπως και η επιθυμία του να τον διατηρήσει και να τον αποκαταστήσει.
Ο χρονισμός μας ήταν ατυχής από τη μια, αλλά τέλειος από την άλλη. «Το τηλέφωνό μου χτυπούσε όλη μέρα», είπε θλιμμένα. Την ημέρα της εξόρμησής μας, το Αυστραλιανό Ινστιτούτο Θαλάσσιας Επιστήμης (AIMS), σε συνεργασία με την Αρχή Θαλάσσιου Πάρκου Great Barrier Reef, ανέφεραν ένα άλλο γεγονός μαζικής λεύκανσης – το πέμπτο από το 2016.
«Αυτός θα είναι ο τίτλος που θα τυπώσουν τα ειδησεογραφικά μέσα», είπε, «αλλά υπάρχει πραγματική ανάγκη να αντιμετωπιστούν οι αρνητικές πληροφορίες με άλλες πραγματικότητες της κατάστασης».
Ένα παράδειγμα για; Πάντα πίστευα ότι τα λευκασμένα κοράλλια ήταν νεκρά κοράλλια, αλλά αυτό δεν ισχύει. «Καθώς οι θερμοκρασίες αυξάνονται, τα κοράλλια πιέζονται και αντιδρούν ρίχνοντας τα φύκια που τους δίνουν το χρώμα τους», εξήγησε ο Wallish. «Όσο οι θερμοκρασίες πέφτουν – όπως αναμένεται μετά το καλοκαίρι – μπορούν να ανακάμψουν και το έχουν κάνει επανειλημμένα, όσο ευαίσθητα και εξωπραγματικά φαίνονται, τα κοράλλια είναι – ή μπορούν να είναι – εκπληκτικά ανθεκτικά. Σύμφωνα με τον Ryan Donnelly, Διευθύνοντα Σύμβουλο του Ιδρύματος Reef Restoration, «Τα θραύσματα κοραλλιών στην πραγματικότητα δυναμώνουν ξανά, επειδή όλα τα κοράλλια έχουν μια φυσική ικανότητα προσαρμογής».
Το 1997, η Αρχή Θαλάσσιου Πάρκου Great Barrier Reef ξεκίνησε το επιστημονικό πρόγραμμα των πολιτών Eye on the Reef ως μέρος της τουριστικής πρωτοβουλίας της ομοσπονδιακής κυβέρνησης ύψους 15,1 εκατομμυρίων δολαρίων. Το Passions of Paradise αρχικά προσέφερε αυτήν την περιήγηση στον ύφαλο μόνο μία φορά την εβδομάδα ως πρόσθετο, αλλά χάρη στη ζήτηση από αναπνευστήρες και δύτες, προσφέρεται πλέον καθημερινά.
Συνοδευόμενος από έναν Master Reef Guide και εξοπλισμένο με αδιάβροχο πρόχειρο και στυλό, κατέβηκα σε έναν ζωντανό αλλά σιωπηλό κόσμο και ξεκίνησα μια έρευνα, τα αποτελέσματα της οποίας θα σταλούν σε έναν κεντρικό κόμβο και θα συνδυαστούν με τις παρατηρήσεις άλλων υποβρύχιων ερευνητών.
Μετρήσαμε ψάρια και κοράλλια. Οι πρώτοι δεν θα εκτελούσαν τους χορούς υδραργύρου σε τέτοια σύννεφα χρώματος αν οι δεύτεροι δεν ήταν σε λογική κατάσταση. Ακόμη και η παρουσία των αγγουριών της θάλασσας, όσο αντιαισθητικά κι αν είναι, είναι καθησυχαστική: Αποκαλούνται και «φροντιστές της θάλασσας» και παίζουν σημαντικό ρόλο στην υγεία των υφάλων.
Παρόλα αυτά, τα πλήθη στη Marlin Marina του Cairns είναι συντριπτικά. Ο τεράστιος αριθμός των σκαφών που περιμένουν να επιβιβαστούν στους επισκέπτες φαίνεται απαγορευτικός. Σε ένα κλίμα όπου ο υπερτουρισμός είναι γνωστό ότι απειλεί την ομορφιά, ακόμη και την ύπαρξη ορισμένων προορισμών, δεν είναι περίεργο που ο τουρισμός των υφάλων προκαλεί σάλο.
Ως μέρος του κόστους εξερεύνησής του, κάθε τουρίστας πληρώνει έναν «φόρο υφάλου» – χρήματα που προορίζονται για την αναδάσωση και την έρευνα. Επιπλέον, όπως ανακάλυψα στην τελευταία μου επίσκεψη, πολλοί από τους χειριστές όχι μόνο αγωνίζονται σθεναρά για την υγεία και την αναγέννηση του Μεγάλου Κοραλλιογενούς Ύφαλου, αλλά είναι επίσης αποφασισμένοι να αυξήσουν την ευαισθητοποίηση για την ανθεκτικότητά του.
Πολλά πλοία έχουν λάβει οικολογική πιστοποίηση και συνοδεύονται από τις συνήθεις προειδοποιήσεις να μην αγγίξετε, να αφαιρέσετε ή να κλωτσήσετε αδέξια το κοράλλι. Στο πλοίο, ακούσαμε εκπαιδευτικές διαλέξεις σχετικά με την υγεία και τη διατήρηση των υφάλων. Δεν υπήρχε σίγουρα τίποτα τέτοιο στο ταξίδι κατάδυσης και ποτού που έκανα πριν από πολύ καιρό.
Έμαθα επίσης ότι υπάρχουν όρια στο τι μπορεί να παρατηρηθεί όταν οι ειδήσεις για τη λεύκανση των κοραλλιών βγαίνουν για πρώτη φορά στους τίτλους. Οι έρευνες – που δεν πρέπει να συγχέονται με το Eye on the Reef – διεξάγονται από εκπαιδευμένους παρατηρητές και όχι από πολίτες επιστήμονες, αλλά οι αρχικές τους παρατηρήσεις από τον αέρα δείχνουν μόνο τα κορυφαία κοράλλια στα πιο ζεστά νερά.
Επιπλέον, η συντριπτική πλειονότητα των επισκεπτών στον ύφαλο θα τον θαυμάσει από ένα σκάφος με γυάλινο πυθμένα (ένα «Γυάλινο», όπως είναι γνωστό τοπικά) ή κατά την κολύμβηση με αναπνευστήρα, οπότε ο κίνδυνος αρνητικών εντυπώσεων είναι ακόμη μεγαλύτερος. Οι καταδύσεις στα 18 μέτρα, το μέγιστο επιτρεπόμενο βάθος με πιστοποιητικό Padi Open Water, ή στα 30 μέτρα ως Advanced Diver προσφέρουν μια πιο πολύχρωμη προοπτική.
«Οι επαγγελματικές φωτογραφίες στα περιοδικά είναι αφύσικα ζωντανές», εξήγησε το πλήρωμα σε ένα ταξίδι της Sailway από το Port Douglas, «αλλά αυτό που σπάνια γίνεται αντιληπτό είναι ότι χρησιμοποιούνται τεράστια υποβρύχια φώτα για να κάνουν τη θάλασσα και τα κοράλλια να φαίνονται πιο φωτεινά – και αυτό ακόμη και χωρίς Photoshop. Αυτό εγείρει μη ρεαλιστικές προσδοκίες, οι οποίες, σε συνδυασμό με την αναφορά για την κατάσταση έκτακτης ανάγκης, κινδυνεύουν να αποθαρρύνουν τους ανθρώπους να το κάνουν».
Δεν μπορώ να το τονίσω αρκετά: ο Μεγάλος Κοραλλιογενής Ύφαλος κινδυνεύει, όπως κάθε ύφαλος στον κόσμο, και αυτό που το κάνει ακόμα πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι βρίσκεται ακριβώς δίπλα σε ένα εξαιρετικά προστατευμένο μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς, το τροπικό δάσος Daintree. Είναι καταστροφικό να σκεφτεί κανείς ότι ένα κενό CO2 αυτού του μεγέθους (περίπου 463 m²) δεν είναι αρκετό για να σταματήσει την οξίνιση. ότι κάποιος που δεν έχει επισκεφτεί ποτέ τον ύφαλο και μπορεί να μην τον επισκεφτεί ποτέ θα επηρεάσει την υγεία του με τρόπους που κάποιος που επισκέπτεται υπεύθυνα μπορεί να μην έχει.
Βασικός εξοπλισμός
Η Sarah Rodrigues ήταν καλεσμένη του Tourism Tropical North Queensland και του Tourism Australia.
Η εταιρεία πολυτελείας cazenove+loyd προσφέρει εξατομικευμένα ταξίδια στο τροπικό βόρειο Κουίνσλαντ, με οκταήμερη διαμονή στο Shangri-La Cairns και στο Sheraton Grand Mirage Port Douglas, συμπεριλαμβανομένων μεταφορών, τοπικών οδηγών και εκδρομής στον Great Barrier Reef από 3.000 £ ανά άτομο . Οι πτήσεις με την Singapore Airlines ξεκινούν από 919 £.
Η περιήγηση στο Passions of Paradise Great Barrier Reef και το ημερήσιο πρόγραμμα θαλάσσιων βιολόγων κοστίζουν 410 $/213 £ για ψαροντούφες και 510 $/265 £ για δύτες, συμπεριλαμβανομένων δύο καταδύσεων.