Η ηθοποιός Sarah Siddons ήταν σούπερ σταρ. Στο απόγειο της καριέρας της στα τέλη του 18ου αιώνα, το κοινό συνέρρεε για να τη δει και πολλοί υπέκυψαν σε αυτό που έγινε γνωστό ως πυρετός Siddons: έκλαψαν, ξέσπασαν σε υστερίες και λιποθύμησαν – αυτή ήταν η σύνδεσή τους με τους χαρακτήρες που απεικόνιζε. στη σκηνή. Ένα ιδιαίτερο σημείο στο ρεπερτόριό της ήταν η Lady Macbeth – για τη Siddons ήταν εξίσου ένοχη με τον σύζυγό της. Ωστόσο, υπήρχε μια εγγενής αντίφαση στην ερμηνεία τους. Κέρδισε το κοινό δίνοντας έμφαση στη μητρική ευθραυστότητα του χαρακτήρα και ήταν ιδιαίτερα γνωστή για την εκδοχή της στη σκηνή της υπνοβασίας, στην οποία προσπάθησε επανειλημμένα να τρίψει το αίμα-φάντασμα από τα χέρια της – μια νέα ιδέα εκείνη την εποχή που θα υιοθετούσε καθ’ όλη τη διάρκεια της. καριέρα πάντα θριαμβευτικά.
Σε μια εποχή που οι σύγχρονοι ηθοποιοί της Siddons ήταν είτε ερωμένες ισχυρών ανδρών είτε πρώην ιερόδουλες -ή και τα δύο- προήγαγε την αυτοεικόνα της ως ενάρετη γυναίκα, περήφανη μητέρα και υπάκουη σύζυγο. «Θα κάνατε έρωτα με την κυρία Siddons τόσο γρήγορα όσο θα κάνατε με τον Αρχιεπίσκοπο του Canterbury», όπως το είπε ένας φίλος. Ήξερε τη δύναμη της επωνυμίας της και την έλεγχε δυναμικά.
Η άνοδός της συνέπεσε με την ανάπτυξη του δημοφιλούς Τύπου και η Σίντονς κατάλαβε ότι έπρεπε να κάνει ό,τι μπορούσε για να τους κρατήσει στο πλευρό της και να επιμεληθεί προσεκτικά πώς την αντιλαμβανόταν. Εξασφάλισε ότι οι μεγαλύτεροι καλλιτέχνες της εποχής της ζωγράφιζαν όμορφα πορτρέτα της. Η Gainsborough παραπονέθηκε ότι η μύτη της ήταν πολύ μακριά, αλλά η εικόνα του Siddons εξακολουθεί να κοσμεί την Εθνική Πινακοθήκη μέχρι σήμερα. Ο Reynolds, ο Romney και ο Lawrence ήταν μεταξύ των πολλών άλλων καλλιτεχνών που τη ζωγράφισαν.
Ξαφνικά υπάρχει ένα νέο ενδιαφέρον για την ιστορία τους. Η νέα μου βιογραφία κυκλοφορεί τον Μάιο και ο θεατρικός συγγραφέας April de Angelis έχει γράψει το The Divine Mrs S με τη Rachael Stirling (Private Lives, The Detectorists) που μόλις έκανε πρεμιέρα στο Hampstead Theatre. Και οι δύο μας εντυπωσίασαν οι παραλληλισμοί μεταξύ της διαχείρισης της εικόνας της Siddons και του τρόπου με τον οποίο οι άνθρωποι στον σημερινό δημόσιο κόσμο προσπαθούν να ελέγξουν την επωνυμία τους. Μια τέτοια διαχείριση εικόνας έθεσε επίσης το ερώτημα: Τι είχε να κρύψει;
Οι προηγούμενοι βιογράφοι της Siddon έτειναν να δέχονται την εκδοχή της για τα γεγονότα. Αλλά ανακάλυψα τον εαυτό μου να επανεξετάζω κάποια στοιχεία για τη ζωή της. Ήταν πραγματικά τόσο καλά τα πράγματα με τον σύζυγό της Γουίλιαμ; Άλλωστε, της έδωσε μια σεξουαλικά μεταδιδόμενη ασθένεια. (Αυτό αποκαλύφθηκε σε μια επιστολή της φίλης της Hester Piozzi.) Θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι έπασχε από μια δερματική πάθηση που ονομάζεται ερυσίπελας. Αλλά σύμφωνα με το βιογραφικό μου, είναι πολύ πιο πιθανό να πέθανε τελικά από σύφιλη σταδίου τέταρτου – η διάγνωση της «ερυσίπελας» έγινε από έναν ευγενικό γιατρό για να σώσει τα κοκκίνια της (και των θαυμαστών της). Μια μεσήλικη σχέση με τον δάσκαλό της ξιφασκίας σχεδόν διαγράφηκε επίσης από την ιστορία.
Είχε κάθε λόγο να ελέγχει την αλήθεια. Η φήμη της κερδήθηκε δύσκολα. Μεγάλωσε σε μια μπάντα πλανόδιων παικτών – η ζωή της ήταν σωματικά δύσκολη και οικονομικά εύθραυστη. Ήταν πάντα σε κίνηση και δεν είχαν ποτέ μόνιμη κατοικία. Ο αδερφός της θυμήθηκε ότι έπρεπε να σκάψει ένα γογγύλι σε ένα κοντινό χωράφι επειδή δεν είχε φαγητό για μέρες.
Σε ηλικία μόλις 20 ετών, είχε έρθει στο Λονδίνο για να εμφανιστεί στην τελευταία σεζόν του μεγάλου θεατρικού ιμπρεσάριο Ντέιβιντ Γκάρικ. Ήταν ήδη παντρεμένη με τον επίσης ηθοποιό Γουίλιαμ Σίντονς και είχε δύο μικρά παιδιά. Αλλά ο χρόνος του Siddons στο Garrick ήταν μια καταστροφή. Την πρώτη της νύχτα, ανέβηκε στη σκηνή με μια κολακευτική ροζ σομόν στολή. Ήταν τόσο συγκλονισμένη από το τεράστιο κοινό που η φωνή της την απέτυχε. Μετά βίας ψιθύρισε τις γραμμές της. Καθώς προχωρούσε η σεζόν, έμεινε στο περιθώριο από τον Garrick – της έδιναν όλο και μικρότεροι ρόλοι ή δεν έπαιρναν καθόλου καστ. Το συμβόλαιό σας δεν ανανεώθηκε. Ο Σίντονς, που δεν είχε επαγγελματική ζωή έξω από το θέατρο, απειλήθηκε με φτώχεια και έπεσε σε κατάθλιψη.
Σιγά σιγά ξαναέχτισε με κόπο την καριέρα της. Άλλαξε το στυλ της: αφού αρχικά είδε τον εαυτό της ως κωμικό, συνειδητοποίησε ότι το πραγματικό της ταλέντο βρισκόταν στην τραγωδία. Άρχισε να παίζει έναν συγκεκριμένο τύπο ηρωίδας – ενάρετη, με αρχές, ευγενή – σε μια σειρά από έργα που ήταν εξαιρετικά δημοφιλή εκείνη την εποχή αλλά σπάνια παίχτηκαν σήμερα, όπως το The Grecian Daughter του Άρθουρ Μέρφι (1772) και το μελόδραμα του Νίκολας Σορ του 1714, Τζέιν Σορ. Σήμερα, οι χαρακτήρες της αισθάνονται απελπιστικά παθητικοί και χωρίς πραγματική δράση. Κι όμως το κοινό του Siddon την αγάπησε.
Τελικά, επτά χρόνια μετά την καταστροφική πρώτη της σεζόν, έχοντας ξαναχτίσει προσεκτικά την επαρχιακή της καριέρα, η Siddons ένιωσε στον πειρασμό να επιστρέψει στο Λονδίνο. Η πρώτη της νύχτα παίζοντας την Ισαβέλλα στο The Fatal Marriage (1694) του Thomas Southerne ήταν θριαμβευτική. Αρκετά μέλη του κοινού λιποθύμησαν και το κοινό ήταν τόσο ενθουσιασμένο που ξέχασαν στιγμιαία να χειροκροτήσουν στο τέλος. Ένας κριτικός είπε ότι «προκαλεί μια καθολική και διαρκή συμπάθεια». Μια άλλη έγραψε ότι είχε ιδρύσει μια νέα θρησκεία. Η κοινωνία της μόδας συνέρρεε για να τη δει. Μετά από αυτό, δεν κοίταξε ποτέ πίσω.
Ο σύζυγος του Siddons, William, δεν ήταν ιδιαίτερα καλός ηθοποιός και έτσι έγινε ο μάνατζερ του Siddons. Διαπραγματεύτηκε σκληρά – μερικές φορές πολύ σκληρά – για να πάρει τη μεγαλύτερη δυνατή αμοιβή για αυτήν. Ο Siddons σύντομα απέκτησε τη φήμη του κακού και του μίζερου. Ανώνυμοι κριτικοί της έδωσαν το ψευδώνυμο Lady Sarah Save-All. Τα γράμματα από τα δηλητηριώδη στυλό έλεγαν ότι «θα αποχωριζόταν το δόντι του ματιού της τόσο γρήγορα όσο θα αποχωριζόταν μια γκινέα». Αλλά η Siddons ήταν η μόνη τροφοδότης, μαστιζόμενη από τις εμπειρίες της πρώιμης ζωής της. Και κανένα από τα χρήματα που κέρδισε δεν ήταν δικό της. Σύμφωνα με το νόμο, ο William κατείχε όλα τα περιουσιακά στοιχεία του ζευγαριού. Δυσκολευόταν να τον επισκιάσει η γυναίκα του, κι έτσι άρχισε να αναζητά παρηγοριά εκτός γάμου. Ένας φίλος βρήκε τον Siddons να κλαίει όταν έμαθε ότι ο William είχε πάρει μια ερωμένη.
Στο The Divine Mrs S, η de Angelis φαντάζεται πώς θα ήταν αν η Siddons έπαιρνε τον έλεγχο του πεπρωμένου της και ξεκινούσε να βρει έναν ρόλο που να την αντιπροσωπεύει πραγματικά. Στην εκδοχή του de Angelis, αναθέτει σε έναν θεατρικό συγγραφέα να της γράψει έναν πραγματικό πρωταγωνιστικό ρόλο. «Δεν έχουμε κανένα ιστορικό αρχείο ότι συνέβη αυτό», παραδέχεται ο De Angelis, «αλλά δεν ξέρουμε ότι δεν συνέβη».
Η Siddons πέθανε το 1831 σε ηλικία 75 ετών, αφού δεν είχε ανέβει στη σκηνή για πολλά χρόνια, και όμως 5.000 άνθρωποι παρατάχθηκαν στους δρόμους για να παρακολουθήσουν την νεκρώσιμη ακολουθία της. Η κορυφαία ηθοποιός είχε πετύχει τον στόχο της. Η εικόνα τους ως εθνικός θησαυρός κατοχυρώθηκε.
Σήμερα μπορούμε να δούμε τις τακτικές που χρησιμοποίησε η Siddons για να διατηρήσει την επωνυμία της όπως ήταν. Από τη μια πλευρά, τους προστάτευαν σε μεγάλο βαθμό από έναν φαύλο Τύπο. Οι θαυμαστές της την έβλεπαν ως ανέγγιχτη, τη βασίλισσα του Drury Lane. Ωστόσο, ήταν επίσης συνεπαρμένη από τη δημόσια εικόνα της. Το γεγονός ότι μόλις αρχίζουμε να αμφισβητούμε το ιδιαίτερο στυλ της επωνυμίας της περισσότερα από διακόσια χρόνια αργότερα δείχνει πόσο επιτυχημένη ήταν – έχτισε την καριέρα της περιορίζοντας τον πραγματικό της εαυτό.
Sarah Siddons: The First Celebrity Actress by Jo Willett κυκλοφορεί από την Pen & Sword Books στις 30 Μαΐου 2024, RRP 25,00 £
Το Siddon’s Divine Wife παίζει στο Hampstead Theatre μέχρι τις 27 Απριλίου (hampsteadtheatre.com)