Η ιλιγγιώδης άνοδος της δημοτικότητας της Βαρκελώνης τη δεκαετία του 2000 χαιρετίστηκε σε μεγάλο βαθμό από τους κατοίκους με τίποτα περισσότερο από σαστισμένη υπερηφάνεια. Ο τουρισμός ήταν το χρυσωρυχείο που έσωσε πολλά μπαρ και εστιατόρια από τη χρεοκοπία κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης και παρείχε εργασία σε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους.
Είναι δύσκολο να πούμε πότε ήταν το σημείο καμπής.
Ίσως επειδή τα τοπικά τρένα ήταν γεμάτα από παραθαλάσσιους, ή λόγω της χρονιάς που ένα παγωτατζίδικο εμφανίστηκε ξαφνικά σε κάθε γωνιά. Ή ίσως επειδή τα λίγα μικρά, οικογενειακά καταστήματα στο Ciutat Vella έδωσαν τη θέση τους σε σούπερ μάρκετ με φωτισμό νέον που έμειναν ανοιχτά μέχρι αργά.
Ήταν περίπου την εποχή που τα μπαρ αντικατέστησαν τους πάγκους ψευδαργύρου και τους κουλοχέρηδες τους με παγκάκια και πλακάκια μετρό, και οι ντόπιοι έπρεπε να αντιμετωπίσουν ένα μενού καφέ μόνο στα αγγλικά γεμάτο μπερδεμένους συνδυασμούς, παρόλο που στην πραγματικότητα ήταν απλώς ένα καφενείο con leche;
Κατά πάσα πιθανότητα, αυτοί οι παράγοντες έπαιξαν μικρό ρόλο σε σύγκριση με τη συμπεριφορά της νέας γενιάς παραθεριστών – είναι νεότεροι, λιγότερο εύποροι και ενδιαφέρονται περισσότερο για τον καιρό, τις παραλίες και τη φθηνή μπύρα της Ισπανίας από ό,τι για τα πρώιμα doodles του Πικάσο ή την λουλουδάτη αρχιτεκτονική των μοντερνιστών.
Αυτοί οι επισκέπτες έμεναν όλο και περισσότερο σε διαμερίσματα διακοπών αντί σε ξενοδοχεία. Το 2019, προτού ο Covid παραμορφώσει τα νούμερα, 9,5 εκατομμύρια τουρίστες της Βαρκελώνης έμειναν σε ξενοδοχεία, ενώ τέσσερα εκατομμύρια έμειναν σε ενοικιαζόμενα διαμερίσματα, πολλοί σε κατά τα άλλα κατειλημμένες πολυκατοικίες.
«Το πρόβλημα δεν είναι ο ίδιος ο τουρισμός», λέει η Helena Lizari, η οποία ζει στη Βαρκελώνη. «Είναι η στάση. Πολλοί επισκέπτες δεν θα ονειρεύονταν να συμπεριφέρονται όπως κάνουν εδώ στο σπίτι. Είναι σαν να έχουν αφήσει πίσω τους κοινωνικούς κανόνες της χώρας τους και να αντιμετωπίζουν τη Μπαρτσελόνα ως ένα μεγάλο κόμμα».
Αλλά δεν είναι μόνο ο θόρυβος, τα σκουπίδια ή η έλλειψη σεβασμού που ενοχλεί τους ντόπιους. «Τώρα υπάρχουν λιγότερες χρήσιμες υπηρεσίες ή αξιοπρεπή παντοπωλεία στο κέντρο», λέει η Λίζαρι. «Όλοι έχουν εκτοπιστεί από καταστήματα με σουβενίρ και εστιατόρια που απευθύνονται αποκλειστικά σε ξένους».
Αν και οι επισκέπτες είναι απίθανο να αντιμετωπίσουν άμεση εχθρότητα, κάποια δυσαρέσκεια είναι εμφανής με τη μορφή τακτικών διαμαρτυριών κατά του υπερτουρισμού και μιας πληθώρας γκράφιτι «τουρίστες, πήγαινε σπίτι».
Ο δήμαρχος της Βαρκελώνης, Jaume Collboni, δεσμεύτηκε να αντιμετωπίσει το ζήτημα, κάνοντας μια συγκλονιστική δήλωση την περασμένη εβδομάδα: Σε κανένα από τα Airbnb ή άλλες βραχυπρόθεσμες τουριστικές ενοικιάσεις στην πόλη δεν θα ανανεωθεί η άδεια μετά τον Νοέμβριο του 2028.
«Αυτά τα 10.000 διαμερίσματα θα χρησιμοποιηθούν από κατοίκους της πόλης ή θα διατεθούν στην αγορά για ενοικίαση ή πώληση», είπε. Μίλησε για την αύξηση των ενοικίων (περίπου 70 τοις εκατό) και των τιμών των ακινήτων (περίπου 40 τοις εκατό) την τελευταία δεκαετία και πόσο δύσκολη έχει γίνει η ζωή για τους απλούς πολίτες.
Το σχέδιο θα μπορούσε να αποτύχει – για ένα πράγμα, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι ο Collboni θα λάβει τη δεύτερη εντολή που χρειάζεται για να εφαρμόσει το σχέδιό του. Γίνονται επίσης διάφορες νομικές ενέργειες για την παρεμπόδιση του σχεδίου με την αιτιολογία ότι θα συνιστούσε παραβίαση των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας. Αλλά αυτή η κίνηση φαίνεται να σηματοδοτεί μια πολιτική στροφή και μια επιθυμία επίλυσης των προβλημάτων του υπερτουρισμού.
Αυτό δεν είναι το πρώτο τέτοιο βήμα. Η Collboni βρίσκεται επίσης σε συζητήσεις με τις λιμενικές αρχές για περιορισμούς στα κρουαζιερόπλοια. Αυτά δεν είναι ευπρόσδεκτα στην πόλη, όχι μόνο για περιβαλλοντικούς λόγους, αλλά και επειδή φτύνουν επιβάτες που τριγυρίζουν στους δρόμους, τρώνε και πίνουν στο πλοίο και δεν ξοδεύουν σχεδόν καθόλου χρήματα στην ίδια την πόλη.
Άλλα μέτρα περιλαμβάνουν τουριστικό φόρο που μπορεί να αυξήσει τους λογαριασμούς του ξενοδοχείου κατά τρία ευρώ ή περισσότερο ανά άτομο ανά διανυκτέρευση, καθώς και περιορισμούς σε ορισμένες τοποθεσίες, όπως η απαγόρευση μεγάλων συγκεντρώσεων στη Boqueria, τη διάσημη αγορά τροφίμων της Βαρκελώνης.
Μένει να δούμε αν αυτά θα είναι αρκετά για να ξαναρχίσει ο τουρισμός.
Έτσι συμπεριφέρεσαι ως τουρίστας στη Βαρκελώνη
Υπάρχουν εύκολοι τρόποι για να ελαχιστοποιήσετε τον αντίκτυπό σας, όπως η επίσκεψη εκτός εποχής, αν μπορείτε (και η Βαρκελώνη μπορεί να είναι υπέροχη τον Ιανουάριο ή τον Οκτώβριο, για παράδειγμα).
Επιπλέον, πολλά από τα προβλήματα της Βαρκελώνης προέρχονται από τον υπερπληθυσμό σε ορισμένες βασικές περιοχές, όπως τα στενά δρομάκια του Ciutat Vella. Ωστόσο, αν τολμήσετε στις γειτονιές έξω από το κέντρο, θα διαπιστώσετε ότι έχουν έναν δικό τους χαρακτήρα (πολλοί από αυτούς ξεκίνησαν ως ανεπιτήδευτα χωριά) και αξίζουν ατελείωτα τον κόπο για όποιον θέλει να τις εξερευνήσει εκτός της πεπατημένης τουριστικής διαδρομής .
Gracia είναι ένα τέτοιο πρώην χωριό που εξαφανίστηκε λόγω της τεράστιας ανάπτυξης όταν τα τείχη της παλιάς πόλης της Βαρκελώνης κατεδαφίστηκαν τον 19ο αιώνα. Σήμερα είναι πολυάσχολο περιοχή με χαμηλά σπίτια, πολυσύχναστες πλατείες και δρόμους γεμάτους ιδιόρρυθμες μπουτίκ και ανεξάρτητα καφέ. Δεν υπάρχουν πολλά αξιοθέατα εδώ, αλλά ένα από τα παλαιότερα κτίρια του Γκαουντί, το Casa Vicens, βρίσκεται εδώ. Αν θέλετε να επισκεφτείτε τη Σαγράδα Φαμίλια ή το πάρκο Güell, είναι επίσης καλή ιδέα να βασιστείτε στην Gràcia.
Sants είναι ένα άλλο πρώην χωριό που καταβροχθίστηκε κατά την κατασκευή του πλέγματος Eixample. Είναι περισσότερο γνωστό ως ο κύριος συγκοινωνιακός κόμβος της πόλης, αλλά κερδίζει ολοένα και περισσότερο τη φήμη για τα όμορφα μπαρ και εστιατόρια (για να μην αναφέρουμε το Nobu Hotel της Βαρκελώνης) και ανακαινίζεται για να δημιουργήσει περισσότερους χώρους πρασίνου. Εκτός από ταξιδιώτες και καλοφαγάδες, το Sants είναι επίσης μια καλή επιλογή για τους λάτρεις του ποδοσφαίρου, καθώς το στάδιο Camp Nou βρίσκεται σε μικρή απόσταση με το ταξί.
Το Poblenou είναι ένα γοητευτικό, οικογενειακά διοικούμενο ξενοδοχείο σε κεντρική τοποθεσία κοντά στην Playa del Callao. Προσφέρει είναι η πρώην βιομηχανική περιοχή της πόλης στα βόρεια. Σήμερα είναι μια εστία νεοφυών επιχειρήσεων και διαμερισμάτων σοφίτας, με μια σειρά από καφετέριες hipster που έχουν περιοριστεί σε κλίμακα μαζί με εστιατόρια με θαλασσινά δεκαετιών. Το Poblenou βρίσκεται σε κοντινή απόσταση με τα πόδια από μερικές από τις πιο ήσυχες παραλίες της Βαρκελώνης. Τα αξιοθέατα που δεν πρέπει να χάσετε περιλαμβάνουν το Design Museum και την υπαίθρια αγορά Els Encants με την εκπληκτική ανακλαστική οροφή. Σε κοντινή απόσταση βρίσκονται το νεοκλασικό Teatre Nacional de Catalunya και το Μουσείο Μουσικής.
Poble Sec βρίσκεται ανάμεσα στο λόφο του Montjuïc (όπου θα βρείτε το Fundació Joan Miró – μεταξύ άλλων εξαιρετικών μουσείων) και το άγριο ισχίο περιοχή από το Sant Antoni. Τα στενά δρομάκια του είναι επενδεδυμένα με απλές προσόψεις μοντερνιστικού στιλ και ο πεζός Carrer Blai είναι το κύριο σημείο συνάντησης με δεκάδες τραπέζια βεράντας όπου οι επισκέπτες μοιράζονται χώρο με τους ντόπιους.