Η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής με τη φύτευση δέντρων έχει μια διαισθητική έλξη. Απορροφούν το διοξείδιο του άνθρακα του θερμοκηπίου από την ατμόσφαιρα χωρίς να καταφεύγουν σε ακριβή τεχνολογία.
Η πρόταση ότι μπορείτε να φυτέψετε δέντρα για να αντισταθμίσετε τις εκπομπές άνθρακα είναι ευρέως διαδεδομένη. Πολλές εταιρείες, από λιανοπωλητές υποδημάτων έως λιανοπωλητές αλκοόλ, προσφέρουν τώρα να φυτέψουν ένα δέντρο με κάθε αγορά και περισσότερες από 60 χώρες έχουν ενταχθεί στο Bonn Challenge, το οποίο στοχεύει στην αποκατάσταση κατεστραμμένων και αποψιλωμένων τοπίων.
Ωστόσο, η επέκταση της κάλυψης των δέντρων θα μπορούσε να επηρεάσει το κλίμα με πολύπλοκους τρόπους. Χρησιμοποιώντας μοντέλα της ατμόσφαιρας, της γης και των ωκεανών της Γης, προσομοιώσαμε μελλοντική αναδάσωση μεγάλης κλίμακας. Η νέα μας μελέτη δείχνει ότι αυτό αυξάνει την απομάκρυνση του διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα, η οποία έχει θετικό αντίκτυπο στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Ωστόσο, οι παρενέργειες, συμπεριλαμβανομένων των αλλαγών σε άλλα αέρια του θερμοκηπίου και της ανακλαστικότητας της επιφάνειας του εδάφους, μπορούν εν μέρει να το αντισταθμίσουν.
Τα αποτελέσματά μας υποδηλώνουν ότι ενώ η αναδάσωση –η αποκατάσταση και επέκταση των δασών– μπορεί να διαδραματίσει ρόλο στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, οι δυνατότητές της μπορεί να είναι χαμηλότερες από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως.
Όταν η αναδάσωση γίνεται παράλληλα με άλλες στρατηγικές μετριασμού της κλιματικής αλλαγής, όπως η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, οι αρνητικές παρενέργειες είναι μικρότερες. Ως εκ τούτου, η αναδάσωση θα είναι πιο αποτελεσματική στο πλαίσιο ευρύτερων προσπαθειών αειφόρου ανάπτυξης. Τα δέντρα μπορούν να βοηθήσουν στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, αλλά το να βασίζεσαι μόνο σε αυτά δεν θα είναι αρκετό.
Τι επιφυλάσσει το μέλλον;
Οι μελλοντικές κλιματικές προβλέψεις υποδηλώνουν ότι οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου θα πρέπει να φτάσουν στο καθαρό μηδέν από τα μέσα έως τα τέλη του 21ου αιώνα και να γίνουν καθαρά αρνητικές στη συνέχεια για να διατηρηθεί η θέρμανση κάτω από τον στόχο των 2°C της Συμφωνίας του Παρισιού. Επειδή η πλήρης απαλλαγή από τον άνθρακα ορισμένων βιομηχανιών όπως η αεροπορία και η ναυτιλία θα είναι εξαιρετικά δύσκολη, είναι απαραίτητη η απομάκρυνση του CO2.
Η δάσωση είναι μια ευρέως προτεινόμενη στρατηγική αφαίρεσης άνθρακα. Όταν εφαρμόζεται με βιώσιμο τρόπο – για παράδειγμα με τη φύτευση μειγμάτων ιθαγενών δέντρων αντί για μονοκαλλιέργειες – η δάσωση μπορεί να προσφέρει πρόσθετα οφέλη, όπως η προστασία της βιοποικιλότητας, η μείωση της διάβρωσης του εδάφους και η βελτίωση της αντιπλημμυρικής προστασίας.
Εξετάσαμε μια στρατηγική «εκτεταμένης δάσωσης» που θα επεκτείνει τα υπάρχοντα δάση κατά τον 21ο αιώνα, σύμφωνα με τις τρέχουσες προτάσεις, προσθέτοντας δέντρα όπου θα πρέπει να ευδοκιμήσουν, αποφεύγοντας παράλληλα τη γεωργική γη.
Στα μοντέλα μας, συνδυάσαμε αυτή τη στρατηγική με δύο μελλοντικά σενάρια για το κλίμα – ένα σενάριο «ελάχιστης προσπάθειας» με μέση υπερθέρμανση του πλανήτη άνω των 4°C και ένα σενάριο «συμβατό με το Παρίσι» με εκτεταμένες προσπάθειες προστασίας του κλίματος. Θα μπορούσαμε στη συνέχεια να συγκρίνουμε το αποτέλεσμα εκτεταμένης αναδάσωσης με προσομοιώσεις στις οποίες επικρατεί το ίδιο κλίμα, αλλά στις οποίες η έκταση της δάσωσης ακολουθεί τις πιο αναμενόμενες τάσεις: το σενάριο ελάχιστης προσπάθειας προβλέπει μείωση της δασικής κάλυψης με την επέκταση της γεωργίας, και ότι το Παρίσι- συμβατό σενάριο δείχνει μια μέτρια αύξηση της παγκόσμιας δασικής κάλυψης.
Στον αέρα
Το ενεργειακό ισοζύγιο της Γης εξαρτάται από την ενέργεια που προέρχεται από τον ήλιο και την ενέργεια που διαφεύγει πίσω στο διάστημα. Η αύξηση της δασικής κάλυψης αλλάζει το συνολικό ενεργειακό ισοζύγιο της Γης. Γενικά, αλλαγές που μειώνουν την εξερχόμενη ακτινοβολία προκαλούν θέρμανση. Το φαινόμενο του θερμοκηπίου λειτουργεί με αυτόν τον τρόπο επειδή η εξερχόμενη ακτινοβολία παγιδεύεται από αέρια στην ατμόσφαιρα.
Η ικανότητα της αναδάσωσης να μειώνει το ατμοσφαιρικό CO2 και συνεπώς να αυξάνει την ακτινοβολία που διαφεύγει στο διάστημα έχει μελετηθεί καλά. Ωστόσο, η ποσότητα άνθρακα που θα μπορούσε να αφαιρεθεί παραμένει αμφιλεγόμενη.
Η αναδάσωση γενικά μειώνει την ανακλαστικότητα (albedo) της επιφάνειας του εδάφους καθώς τα πιο σκούρα δέντρα αντικαθιστούν τα πιο ανοιχτόχρωμα λιβάδια. Η μείωση των τιμών albedo αντισταθμίζει την ευεργετική μείωση του ατμοσφαιρικού CO₂ επειδή λιγότερη ακτινοβολία διαφεύγει πίσω στο διάστημα. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε μεγαλύτερα γεωγραφικά πλάτη, όπου τα δέντρα καλύπτουν γη που διαφορετικά θα καλύπτονταν από χιόνι. Το σενάριό μας προβλέπει επέκταση των δασών κυρίως σε εύκρατες και τροπικές περιοχές.
Τα δάση εκπέμπουν μεγάλες ποσότητες πτητικών οργανικών ενώσεων (VOCs), με αυτές τις εκπομπές να αυξάνονται καθώς αυξάνονται οι θερμοκρασίες. Οι πτητικές οργανικές ενώσεις αντιδρούν χημικά στην ατμόσφαιρα και επηρεάζουν τις συγκεντρώσεις μεθανίου και όζοντος, που είναι επίσης αέρια του θερμοκηπίου. Διαπιστώνουμε ότι οι αυξημένες εκπομπές VOC λόγω μεγαλύτερης δασικής κάλυψης και υψηλότερων θερμοκρασιών αυξάνουν τα επίπεδα μεθανίου και συνήθως του όζοντος. Αυτό μειώνει την ποσότητα της ακτινοβολίας που διαφεύγει στο διάστημα, εξουδετερώνοντας περαιτέρω την απομάκρυνση του άνθρακα.
Ωστόσο, τα προϊόντα αντίδρασης των πτητικών οργανικών ενώσεων μπορούν να συμβάλουν σε αερολύματα που αντανακλούν την εισερχόμενη ηλιακή ακτινοβολία και συμβάλλουν στο σχηματισμό νεφών. Μια αύξηση σε αυτά τα αερολύματα με αυξανόμενες εκπομπές VOC λόγω μεγαλύτερης δασικής κάλυψης έχει ως αποτέλεσμα περισσότερη ακτινοβολία να εισέρχεται στο διάστημα.
Διαπιστώνουμε ότι η καθαρή επίδραση των αλλαγών στο albedo, το όζον, το μεθάνιο και το αεροζόλ είναι η μείωση της ποσότητας της ακτινοβολίας που διαφεύγει στο διάστημα, αναιρώντας μερικά από τα οφέλη της μείωσης του ατμοσφαιρικού CO2. Σε ένα μέλλον όπου η κλιματική δράση δεν αποτελεί προτεραιότητα, θα χαθεί έως και το 30% των οφελών, ενώ σε ένα μέλλον συμβατό με το Παρίσι αυτό πέφτει στο 15%.
Πιο ψυχρές λύσεις
Η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής απαιτεί προσπάθειες από όλους τους τομείς. Αν και η αναδάσωση θα παίξει ρόλο, η εργασία μας δείχνει ότι τα οφέλη της μπορεί να μην είναι τόσο μεγάλα όσο πιστεύαμε προηγουμένως. Ωστόσο, αυτές οι αρνητικές παρενέργειες δεν είναι τόσο αποτελεσματικές εάν ακολουθήσουμε άλλες στρατηγικές εκτός από την αναδάσωση, ιδίως τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Αυτή η μελέτη δεν εξέτασε τις τοπικές αλλαγές θερμοκρασίας λόγω της δάσωσης ως αποτέλεσμα της ψύξης με εξάτμιση, ούτε τις επιπτώσεις των αλλαγών στην ατμοσφαιρική σύνθεση που προκαλούνται από αλλαγές στη συχνότητα και τη σοβαρότητα των δασικών πυρκαγιών. Περαιτέρω εργασία σε αυτούς τους τομείς θα συμπληρώσει την έρευνά μας.
Ωστόσο, η μελέτη μας δείχνει ότι η αναδάσωση από μόνη της είναι απίθανο να λύσει την υπερθέρμανση του πλανήτη μας. Πρέπει να μειώσουμε τις εκπομπές μας γρήγορα, βελτιώνοντας παράλληλα την ικανότητα του φυσικού κόσμου να αποθηκεύει άνθρακα. Είναι σημαντικό να ελέγχετε τις στρατηγικές για την προστασία του κλίματος λεπτομερώς, επειδή υπάρχουν τόσα πολλά πολύπλοκα συστήματα στο παιχνίδι.
Αυτό το άρθρο αναδημοσιεύεται από το The Conversation με άδεια Creative Commons. Διαβάστε το αρχικό άρθρο.
Ο James Weber λαμβάνει χρηματοδότηση από την Έρευνα και την Καινοτομία του Ηνωμένου Βασιλείου (UKRI).
Ο James A. King συμμετέχει σε ένα συμβουλευτικό συμβούλιο της Ecolog. Λαμβάνει χρηματοδότηση από την Έρευνα και την Καινοτομία του Ηνωμένου Βασιλείου (UKRI).