Δεν θα σοκάρει κανέναν να μάθει ότι οι εταιρείες κρουαζιέρας προτιμούν να αποφεύγουν να μιλάνε για ανθρώπους που πεθαίνουν στα πλοία τους, αλλά υπολογίζεται ότι υπάρχουν 200 θάνατοι επιβατών ετησίως – δεν προκαλεί έκπληξη λαμβάνοντας υπόψη ότι 31,5 κάθε χρόνο Εκατομμύρια άνθρωποι κάνουν διακοπές στη θάλασσα και ο μέσος όρος η ηλικία πλησιάζει τα 50.
Στο τελευταίο περιστατικό, μια ηλικιωμένη γυναίκα πέθανε στο Ultimate World Cruise της Royal Caribbean International νωρίτερα αυτό το μήνα. Το ταξίδι διάρκειας εννέα μηνών, το οποίο ξεκίνησε στο Μαϊάμι τον Δεκέμβριο, έχει γίνει κάπως «viral» τις τελευταίες εβδομάδες, καθώς οι επιβάτες έχουν δημοσιεύσει βίντεο TikTok που περιγράφουν λεπτομερώς τις λεπτομέρειες της ζωής στο πλοίο.
Οι επιβάτες δεν συμμερίζονται την απροθυμία των γραμμών κρουαζιέρας να συζητήσουν το θέμα και, από την εμπειρία μου, φαίνεται να έχουν μια νοσηρή γοητεία με το τι συμβαίνει όταν κάποιος πεθαίνει στη θάλασσα. Η πραγματικότητα είναι πιο συγκρατημένη, οι διαδικασίες είναι διακριτικές και συνήθως ξεκινούν με κωδικοποιημένες ανακοινώσεις από το πλήρωμα: “Επιχείρηση Bright Star”, που υποδηλώνει ιατρική κατάσταση έκτακτης ανάγκης και “Operation Rising Star”, που δείχνει ότι ένας επιβάτης έχει πεθάνει είναι.
Σε μια από τις πρώτες μου κρουαζιέρες στο P&O Canberra (τώρα συνταξιούχος) στις αρχές της δεκαετίας του 1990, ο μόνιμος κωμικός ονόμασε το παρατσούκλι στο κεντρικό σαλόνι «Chapel of Tranquility» σε φόρο τιμής στον σημαντικό αριθμό ηλικιωμένων καλεσμένων που μαζεύονταν εκεί κάθε πρωί για έναν υπνάκο μετά πρωινό, ξύπνημα μόνο όταν ακούστηκε η ανακοίνωση για το μεσημεριανό γεύμα.
Το αστείο απορρίφθηκε όταν, κατά τη διάρκεια της κρουαζιέρας μας στη βόρεια Νορβηγία, ένας επιβάτης αρρώστησε σοβαρά, αναγκάζοντας την Καμπέρα να αλλάξει πορεία και ταχύτητα και να κατευθυνθεί στο πλησιέστερο λιμάνι για ιατρική βοήθεια. Δυστυχώς, ο επισκέπτης πέθανε ενώ βρισκόμασταν ακόμη στο δρόμο, αλλά όταν ο καπετάνιος μετέδωσε επίσημα την είδηση, οι φήμες στο πλοίο ξεπέρασαν και αυτό έγινε το κύριο θέμα συζήτησης στο πλοίο. Οι καλεσμένοι ισχυρίστηκαν ότι δεν υπήρξαν ένας αλλά τρεις θάνατοι, αλλά αργότερα διαπιστώθηκε ότι δεν ήταν αλήθεια.
Είναι δύσκολο να πούμε ακριβώς πόσοι επιβάτες κρουαζιέρας πεθαίνουν κάθε χρόνο. Σχεδόν κάθε εταιρεία κρουαζιέρας με την οποία επικοινώνησα αρνήθηκε κατηγορηματικά να συζητήσει το θέμα, πόσο μάλλον να αποκαλύψει αριθμούς.
Κάποιες εκτιμήσεις ανεβάζουν τον αριθμό σε περίπου 200 ετησίως, που σύμφωνα με μια μελέτη είναι περίπου τέσσερις την εβδομάδα International Journal of Travel Medicine and Global Health Μεταξύ 2000 και 2019, αναφέρθηκαν 623 θάνατοι επιβατών και πληρώματος κρουαζιερόπλοιων, με βάση στοιχεία από 78 εταιρείες κρουαζιέρας στη θάλασσα και στο ποτάμι. Τα αποτελέσματα διαπίστωσαν ότι οι κύριες αιτίες θανάτου μεταξύ των επιβατών ήταν είτε πτώσεις στη θάλασσα είτε σε χαμηλότερα καταστρώματα ή καρδιακές προσβολές (σε μια υψηλού προφίλ περίπτωση το 2013, ο 74χρονος δημοσιογράφος και ραδιοτηλεοπτικός φορέας David Frost πέθανε από καρδιακή προσβολή στο Cunard’s Queen Ελισάβετ). Ήταν στο πλοίο για να μιλήσει για την καριέρα και τις αυτοκτονίες του.
Δεν περνούν σχεδόν βδομάδες χωρίς να πέσει κάποιος από ένα κρουαζιερόπλοιο στη θάλασσα. Ο ιστότοπος Cruise Junkie διατηρεί έναν τρέχοντα απολογισμό τέτοιων περιστατικών που αφορούν κρουαζιερόπλοια και πορθμεία, με τον υψηλότερο αριθμό να καταγράφεται το 2019 με 29 στη θάλασσα, με τρία περιστατικά ήδη φέτος. Πηγή της γραμμής κρουαζιέρας παραδέχτηκε ότι υπήρξε ένας εκπληκτικός αριθμός αυτοκτονιών και πρότεινε ορισμένους να κάνουν κράτηση για μια κρουαζιέρα ως «τελευταία ταχύτητα». Παρόλο που οι θάνατοι λόγω κακών παιχνιδιών είναι ευτυχώς πολύ σπάνιοι, τέτοια περιστατικά συχνά γίνονται πρωτοσέλιδα.
Λόγω της μοναδικής φύσης μιας κρουαζιέρας – με ταξίδια που μπορεί να διαρκέσουν μήνες και σχετικά υψηλό μέσο όρο ηλικίας επιβατών – τα πληρώματα πρέπει να είναι προετοιμασμένα για τα χειρότερα, και αυτό συμβαίνει συνήθως.
Όλα τα κρουαζιερόπλοια διαθέτουν νεκροτομεία, τα οποία είναι συνήθως ψυχόμενα δωμάτια από ανοξείδωτο χάλυβα, τα μεγαλύτερα από τα οποία μπορούν να χωρέσουν έως και δέκα πτώματα σε δροσερές συνθήκες έως ότου το πλοίο φτάσει στο επόμενο λιμάνι – αν και μερικές φορές μπορούν να παραμείνουν στο πλοίο για έως και μια εβδομάδα.
Όταν τα πτώματα εκφορτώνονται, γίνεται διακριτικά μέσω μιας μικρής εξόδου που δεν χρησιμοποιείται από τους επιβάτες, και τα πτώματα αφήνονται χωρίς τελετή στη φροντίδα ενός τοπικού γραφείου τελετών. Εκδίδεται πιστοποιητικό θανάτου και στη συνέχεια γίνονται ρυθμίσεις για να πετάξει ο αποθανών στο σπίτι, κάτι που μπορεί να είναι γραφειοκρατικό και ακριβό.
Εάν ο αποθανών είχε επαρκή ταξιδιωτική ασφάλιση, αυτό θα καλύψει τα έξοδα. Ωστόσο, εάν προκύψουν προβλήματα ή αποκλεισμοί, που ίσως σχετίζονται με μια αδήλωτη ιατρική κατάσταση, οι λογαριασμοί μπορεί να ανέλθουν σε χιλιάδες λίρες και συνήθως βαρύνουν τους συγγενείς τους.
Σε παγκόσμιες κρουαζιέρες και μεγαλύτερα ταξίδια όπου τα πλοία περνούν μεγάλες περιόδους στη θάλασσα και μακριά από λιμάνια, πάρα πολλά σώματα μπορεί να οδηγήσουν σε πονοκεφάλους. Υπήρχαν ιστορίες υπερπληθυσμένων νεκροτομείων και πτωμάτων που έπρεπε να πεταχτούν σε κελάρια κρασιού.
Σε ένα περιστατικό το 2009, μια 87χρονη γυναίκα – η Marion Schaefer – πέθανε 36 ημέρες σε μια παγκόσμια κρουαζιέρα Ολλανδίας-Αμερικής 114 διανυκτερεύσεων. Ο γιος της Marion, ο οποίος ήταν επίσης στο πλοίο, ήθελε απελπισμένα να ολοκληρώσει το τελευταίο της ταξίδι και βρήκε μια λύση. Τα λείψανά της αποτεφρώθηκαν στο επόμενο λιμάνι – Σεμαράνγκ της Ινδονησίας – έτσι αυτός και μια τεφροδόχος που περιείχε τις στάχτες της μητέρας του θα μπορούσαν να ολοκληρώσουν το ταξίδι.
Η Fred Olsen Cruise Lines, η οποία στοχεύει σε μια πιο ώριμη πελατεία, είπε ότι είναι σχετικά σπάνιο να πεθάνουν επιβάτες στα πλοία της.
«Όταν συμβαίνει αυτό, τα σύγχρονα κρουαζιερόπλοια είναι καλύτερα εξοπλισμένα για να το χειριστούν με τον μέγιστο σεβασμό, τη φροντίδα και τις καλά εξοπλισμένες ιατρικές εγκαταστάσεις», είπε ο Δρ. Kate Bunyan, διευθύντρια υπηρεσιών υγείας της εταιρείας.
«Οι διαδικασίες θα ακολουθούνται επί του πλοίου με τον ίδιο τρόπο όπως σε ένα νοσοκομείο στην ξηρά και η συμβουλευτική υποστήριξη πένθους θα είναι διαθέσιμη για τα μέλη της οικογένειας τόσο για το υπόλοιπο της κρουαζιέρας όσο και μετά το τέλος της».
Τα προηγούμενα χρόνια ήταν δυνατό να θάβονται επιβάτες που πέθαιναν κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού στη θάλασσα – εξοικονομώντας χρήματα και ταλαιπωρία – αλλά αυτό ήταν σπάνιο και μπορούσε να γίνει μόνο εάν ο γιατρός του πλοίου δεν είχε αμφιβολίες για την αιτία θανάτου.
Σε τέτοιες περιπτώσεις, οι τελετές γίνονταν νωρίς το πρωί, πριν σηκωθούν οι άλλοι επιβάτες, και το πλοίο μειώθηκε στη χαμηλότερη ταχύτητά του ενώ ο καπετάνιος διάβαζε την υπηρεσία.
Ανώτεροι αξιωματικοί σχημάτισαν τιμητική φρουρά γύρω από το σώμα, το οποίο, συσκευασμένο σε βιοδιασπώμενο σάκο σώματος και καλυμμένο με σημαία, τοποθετήθηκε σε μια υδραυλική πλατφόρμα και πετάχτηκε στη θάλασσα την κατάλληλη στιγμή.
Ωστόσο, ένας ειδικός της κρουαζιέρας θυμήθηκε πώς, σε μια τέτοια τελετουργική περίσταση, ένας δόκιμος αξιωματικός τράβηξε κατά λάθος τον λάθος μοχλό και το σώμα έπεσε από την πλευρά του πλοίου στα κύματα πριν φτάσει η χήρα στο κατάστρωμα για την υπηρεσία.
Στον πανικό που προκλήθηκε, σακιά με πατάτες αντικαταστάθηκαν βιαστικά και σκεπάστηκαν για να γίνει το σέρβις όπως είχε προγραμματιστεί και να μην το αντιληφθούν οι πλησιέστεροι συγγενείς.
Σήμερα, οι επιζώντες μπορούν να φέρουν τις στάχτες των αγαπημένων τους σε μια βιοδιασπώμενη λέβητα, μαζί με ένα πιστοποιητικό θανάτου και ένα πιστοποιητικό αποτέφρωσης, για να αποσταλεί στη θάλασσα. Όχι μόνο αυτό θεωρείται ευκολότερο και πιο φιλικό προς το περιβάλλον, υπάρχει επίσης πολύ μικρότερο περιθώριο λάθους.