Τον Νοέμβριο του 2023, παρά την ισχυρή αντίσταση, η Ευρωπαϊκή Ένωση παρέτεινε την έγκριση για τη χρήση του τοξικού ζιζανιοκτόνου glyphosate για δέκα χρόνια – και τώρα έχει εγκαταλείψει την υπόσχεσή της ως μέρος του Πράσινου Συμφώνου για μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων κατά 50%.
Η τρέχουσα κατάσταση με τα φυτοφάρμακα θυμίζει την τραγωδία του αμιάντου – υπάρχουν πολλές ομοιότητες, συμπεριλαμβανομένης της αποτυχίας της δικαιοσύνης. Στην Ευρώπη, μόνο η Ιταλία άσκησε ποινική δίκη το 2012.
Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, ως διαχειριστές ευρωπαϊκών ενώσεων αμοιβαίας υγείας και ως φορείς δημόσιας υγείας, ζητούμε αποφασιστική δράση για την υπεράσπιση του δικαιώματος στην υγεία και τη διατήρηση των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης.
Τον 20ο αιώνα, αναλάβαμε δράση για να σταματήσουμε τη δηλητηρίαση εργαζομένων που εκτέθηκαν στον αμίαντο. Υπερασπιστήκαμε τα θύματα για να λάβουν την αποζημίωση που χρειάζονταν και άξιζαν.
Αλλά όλα αυτά θα έπρεπε να είχαν αποφευχθεί: αν και η τοξικότητα του αμιάντου ανακαλύφθηκε το 1906, απαγορεύτηκε στην Ευρώπη μόλις το 2005. Στην πραγματικότητα, υπήρξε ένας αιώνας πολιτικής άρνησης, παρά τους διαρκώς αυξανόμενους αριθμούς επιστημονικών δημοσιεύσεων και εκατοντάδες χιλιάδες θανάτους.
Τραγικά, αυτές οι δηλητηριάσεις και οι θάνατοι συνεχίζονται σήμερα καθώς ο αμίαντος είναι ακόμα ευρέως διαδεδομένος. Η βιομηχανία αμιάντου εργάστηκε σκληρά για να κάνει τους ανθρώπους να πιστέψουν ότι ήταν δυνατή η ελεγχόμενη χρήση αυτού του επικίνδυνου ορυκτού, γεγονός που καθυστέρησε την τελική απαγόρευσή του και την υιοθέτηση αποτελεσματικών κανονισμών πρόληψης.
Υπολογίζεται ότι μεταξύ 4 και 7 εκατομμύρια Ευρωπαίοι εργαζόμενοι εξακολουθούν να εκτίθενται στον αμίαντο καθημερινά.
Σήμερα απευθύνουμε μια επείγουσα έκκληση: ας μην κάνουμε το ίδιο λάθος με τα φυτοφάρμακα. Ας μην επαναλάβουμε την καταστροφική προσέγγιση που εξακολουθεί να οδηγεί σε περισσότερους από 90.000 θανάτους ετησίως και πολλούς καρκίνους στην Ευρώπη.
Η τραγωδία του αμιάντου και η τρέχουσα κατάσταση των φυτοφαρμάκων μοιράζονται πολλά χαρακτηριστικά και είναι σημαντικό να τα κατανοήσουμε εάν θέλουμε να αποτρέψουμε μια άλλη καταστροφή.
Μια αρχική γοητεία οδήγησε στη συλλογική τύφλωση
Ο αμίαντος έχει παρουσιαστεί ως ένα μαγικό ορυκτό λόγω του ευρέος φάσματος χρήσεων του, από μόνωση έως αντοχή στη φωτιά.
Το ίδιο συνέβη με τα φυτοφάρμακα όταν μπήκαν στη μαζική παραγωγή το 1945: ήταν προφανώς θαυματουργά νέα παιχνίδια με θεαματικά αποτελέσματα που μας έδιναν απόλυτο έλεγχο της φύσης.
Το 1943, οι γνώστες της βιομηχανίας ανακάλυψαν ότι το 80% των ποντικών που εκτέθηκαν στον αμίαντο ανέπτυξαν καρκίνο του πνεύμονα – αλλά κράτησαν μυστικά τα αποτελέσματα αυτών των μελετών.
Η πολυεθνική αγροχημική εταιρεία Monsanto επέδειξε την ίδια κυνική ανεντιμότητα στα τέλη της δεκαετίας του 1990, όταν αποφάσισε να κρύψει μια έκθεση εσωτερικής έρευνας που αποκάλυψε τη γονοτοξικότητα των ζιζανιοκτόνων που περιέχουν glyphosate.
Η φαινομενική αορατότητα των ασθενειών που σχετίζονται με την εργασία οφείλεται στο γεγονός ότι οι επαγγελματικοί κίνδυνοι και οι συνέπειές τους για την υγεία έχουν γίνει ο κανόνας.
Οι νόμοι του τέλους του 19ου αιώνα που διέπουν τα επαγγελματικά ατυχήματα και ασθένειες σημαίνουν ότι αυτά μπορούν να θεωρηθούν ως «ασφαλίσιμοι κίνδυνοι» και όχι ως κίνδυνοι που πρέπει να εξαλειφθούν. Αυτή η κατάσταση είναι απαράδεκτη.
Οι προειδοποιήσεις για την υγεία αγνοούνται
Η τρέχουσα πολιτική στάση, η οποία προτιμά να πληρώνει εκ των υστέρων ελάχιστη αποζημίωση παρά να κάνει σοβαρές προσπάθειες για να την αποτρέψει εκ των προτέρων, αντανακλά την επιρροή των λόμπι στα υψηλότερα επίπεδα.
Πώς μπορούμε να δικαιολογήσουμε τη χρήση τοξικών φυτοφαρμάκων στην Ευρώπη όταν οι επαγγελματικές ασθένειες που σχετίζονται με φυτοφάρμακα – όπως ο καρκίνος του προστάτη, ο καρκίνος του αίματος και η νόσος του Πάρκινσον – αναγνωρίζονται και αποζημιώνονται από την κοινωνική ασφάλιση στη Γαλλία; Είναι η ίδια έλλειψη συνέπειας στη δημόσια υγεία που είδαμε με τον αμίαντο τον 20ό αιώνα.
Είναι αδύνατο να αγνοήσουμε τους παραλληλισμούς μεταξύ της τραγωδίας του αμιάντου και της σημερινής τραγωδίας των φυτοφαρμάκων.
Η επιστημονική έρευνα έχει δείξει ότι τα φυτοφάρμακα ευθύνονται για τη μείωση του αριθμού των ανθρώπινων σπερματοζωαρίων κατά 70% και την εξαφάνιση του 80% των πληθυσμών ιπτάμενων εντόμων.
Δεν πρόκειται για την ανθρώπινη υγεία από τη μια πλευρά και για την υγιή βιοποικιλότητα από την άλλη: στην πραγματικότητα, οι μοίρες μας συνδέονται και τα φυτοφάρμακα είναι καταστροφικά και για τους δύο.
Επιπλέον, μια απόφαση του 2019 του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης δείχνει ότι τα φυτοφάρμακα που πωλούνται σήμερα δεν συμμορφώνονται με τη νομοθεσία, επειδή η τοξικότητά τους δεν αξιολογήθηκε ποτέ σωστά.
Είναι τόσο σαφές: πρέπει να απαγορεύσουμε όλα τα συνθετικά φυτοφάρμακα και να εφαρμόσουμε αγροοικολογικές πρακτικές που προάγουν την υγεία και τη φύση το συντομότερο δυνατό. Τι περιμένουν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη μέλη;
Είμαστε καλύτερα χωρίς αυτούς
Ένα νέο γεωργικό παράδειγμα – ένα χωρίς φυτοφάρμακα – θα είναι πιο υγιές για εμάς, τους αγρότες μας και το κλίμα μας.
Και πρέπει να στηρίξουμε τους αγρότες μας υλικοτεχνικά και οικονομικά στη χάραξη της πορείας.
Τα συστήματα κοινωνικής προστασίας μας δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τη συνεχιζόμενη αύξηση ασθενειών όπως ο καρκίνος και οι νευρολογικές διαταραχές που οφείλονται σε ορμονικές και νευρικές διαταραχές.
Τα φυτοφάρμακα που παράγονται από πετρέλαιο και είναι γεμάτα με κρυμμένα δηλητήρια είναι μερικές φορές η αιτία.
Για χάρη του μέλλοντός μας, πρέπει να διδαχθούμε από την τραγωδία του αμιάντου του παρελθόντος.
Η Agnieszka Basińska είναι διευθύντρια της ένωσης συλλογικής βοήθειας «Flandria» στην Πολωνία. Ο Francis Balay είναι Πρόεδρος της Alternative Mutualiste στη Γαλλία. και ο Xavier Brenez είναι Γενικός Διευθυντής της Mutualités Libres στο Βέλγιο. Συνολικά 40 οργανισμοί από τρεις ευρωπαϊκές χώρες, που εκπροσωπούν περισσότερους από 20 εκατομμύρια Ευρωπαίους, συνυπέγραψαν αυτό το σχόλιο.
Στο Euronews πιστεύουμε ότι κάθε γνώμη μετράει. Επικοινωνήστε μαζί μας στο view@euronews.com για να στείλετε προτάσεις ή υποβολές και να συμμετάσχετε στη συζήτηση.