-
Μέχρι πρόσφατα, η συναίνεση ήταν ότι οι Νεάντερταλ και ο Homo sapiens ήταν ξεχωριστά είδη.
-
Αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι φέρουν περίπου το 2% του DNA του Νεάντερταλ, αμφισβητώντας την ιδέα ότι είμαστε διαφορετικοί.
-
Άλλες μελέτες προτείνουν ότι οι Νεάντερταλ δεν ήταν κατώτεροι από τον Homo sapiens και θα έπρεπε να θεωρούνται άνθρωποι.
Οι Νεάντερταλ έχουν εδώ και καιρό απεικονιστεί ως ανόητα, βάναυσα τέρατα που ήταν γενετικά κατώτερα από τους άμεσους προγόνους μας, τους πρώτους σύγχρονους ανθρώπους.
Αυτά τα πλάσματα που έμοιαζαν με πίθηκο μιλούσαν με γρυλίσματα, μαστίζονταν από ασθένειες και πέθαναν πριν από 40.000 χρόνια αφού έχασαν την εξελικτική μάχη ενάντια στον Homo sapiens.
Τουλάχιστον αυτό μας είπαν. Ωστόσο, οι πρόσφατες ανακαλύψεις ανατρέπουν αυτή την άποψη, πυροδοτώντας μια συζήτηση μεταξύ των επιστημόνων σχετικά με το εάν οι Νεάντερταλ πρέπει να θεωρούνται το ίδιο είδος με τους πρώιμους σύγχρονους ανθρώπους.
Εάν οι Νεάντερταλ προσχωρούσαν στο είδος μας, θα μπορούσε να αλλάξει την ιστορία της ανθρώπινης εξέλιξης και να αμφισβητήσει τον τρόπο με τον οποίο ορίζουμε τι μας κάνει ανθρώπους.
Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε κάποιο DNA του Νεάντερταλ
Τα πρώτα απολιθώματα των Νεάντερταλ εντοπίστηκαν σχεδόν πριν από 200 χρόνια. Θα πίστευε κανείς ότι οι επιστήμονες θα είχαν αποφασίσει μέχρι τώρα για το αν θα έπρεπε να οριστούν ως ξεχωριστό είδος από τον Homo sapiens.
Αλλά αποδεικνύεται ότι αυτό είναι το αντικείμενο έντονων συζητήσεων, είπε στο Business Insider ο Antoine Balzeau, παλαιοντολόγος στο Μουσείο National d’Histoire Naturelle στη Γαλλία.
«Όταν συζητήσαμε για πρώτη φορά τα απολιθώματα τον 19ο αιώνα, δεν υπήρχε πραγματική συζήτηση για το εάν ορισμένα είδη ήταν παρόντα ή όχι, απλώς και μόνο επειδή τότε οι άνθρωποι θεωρούνταν είδος, αλλά εξ ορισμού», είπε.
Καθώς εμφανίστηκαν περισσότερα απολιθώματα, οι επιστήμονες άρχισαν να αμφισβητούν τον αυστηρό διαχωρισμό μεταξύ των ειδών.
Ωστόσο, μέχρι πρόσφατα υπήρχε ευρεία συναίνεση ότι οι Νεάντερταλ πρέπει να θεωρούνται ξεχωριστά ζώα. Οι ανθρωπίνοι που περιπλανήθηκαν στην Ευρώπη πριν από 430.000 χρόνια είχαν μόνο σύντομη επαφή με τον Homo sapiens, ο οποίος ήρθε από την Αφρική και έφτασε στην Ευρώπη πριν από περίπου 50.000 χρόνια.
Οι γενεαλογίες χωρίστηκαν πριν από περίπου 500.000 χρόνια – σχετικά πρόσφατες στην ιστορία της ανθρώπινης εξέλιξης, αλλά αρκετά μεγάλες ώστε να φαίνονται σημαντικά διαφορετικές. Για πολλούς, αυτά τα στοιχεία ήταν αρκετά για να διευθετηθεί η συζήτηση: οι Νεάντερταλ και ο Homo sapiens ήταν ξεχωριστά είδη.
Αυτή η άποψη άρχισε να αλλάζει το 2008, όταν ο Σουηδός γενετιστής Svante Pääbo πέτυχε κάτι που φανταζόταν αδύνατο: ανέλυσε την αλληλουχία του γονιδιώματος ενός Νεάντερταλ εξάγοντας DNA από αρχαία οστά.
Μέσα από την έρευνά του, ο Pääbo μπόρεσε να δείξει ότι υπάρχει ένας μικρός Νεάντερταλ στους περισσότερους από εμάς. Μάλιστα, έδειξε ότι οι περισσότεροι ζωντανοί κουβαλάνε 2% του DNA του Νεάντερταλ.
Τα στοιχεία δείχνουν επίσης ότι οι πρόγονοι του ανθρώπου και οι Νεάντερταλ πιθανότατα είχαν κοινά παιδιά όταν ζούσαν μαζί πριν από περίπου 50.000 χρόνια.
Αυτή η είδηση δημιούργησε ένα δογματικό χάσμα και άνοιξε ξανά την πιθανότητα οι Νεάντερταλ και οι άνθρωποι να θεωρούνται το ίδιο είδος.
Σύμφωνα με τον αυστηρό ορισμό των βιολογικών ειδών, τα ζώα διαφορετικών ειδών δεν θα πρέπει να μπορούν να παράγουν γόνιμους απογόνους.
«Ήταν σίγουρα μια μεγάλη καμπή σε εκείνο το σημείο», είπε στο BI η Laura Buck, μια εξελικτική ανθρωπολόγος που μελετά τον υβριδισμό μεταξύ των ειδών ανθρωποειδών.
«Νομίζω ότι επανέφερε αυτή τη συζήτηση στο προσκήνιο», είπε.
Ήταν οι Νεάντερταλ κάτι παραπάνω από τα μακρινά ξαδέρφια μας;
Η ιδέα ότι τα είδη δεν μπορούν να αναπαραχθούν είναι «διαισθητικά ελκυστική γιατί είναι κάπως ξεκάθαρη», είπε ο Μπακ. “αλλά η βιολογία δεν είναι ξεκάθαρη».
Επισημαίνει πολλά παραδείγματα θηλαστικών που είναι γνωστό ότι διασταυρώνονται και έχουν γόνιμους απογόνους, όπως λύκους και σκύλους, παρόλο που ορίζονται σαφώς ως ξεχωριστά είδη.
Για αυτούς, ο πρώτος είναι ένας καλύτερος ορισμός του Νεάντερταλ, ο οποίος είναι ο πιο επιστημονικά δοκιμασμένος και δοκιμασμένος: τα χαρακτηριστικά των οστών τους τους διακρίνουν από τους σύγχρονους ανθρώπους και τους άμεσους προγόνους τους.
«Ξέρω ότι υπάρχουν αρκετές εφημερίδες που λένε ότι αν ξυρίσεις έναν Νεάντερταλ, τον φορούσες κοστούμι και τον έβαζες στο μετρό της Νέας Υόρκης, κανείς δεν θα το προσέξει. «Δεν νομίζω ότι αυτό είναι αλήθεια», είπε.
«Νομίζω ότι σίγουρα θα πιστεύαμε ότι φαίνονταν λίγο περίεργα», είπε.
Ο Balzeau συμφωνεί. «Μπορεί να υπάρχει κάποια συζήτηση μεταξύ των ειδικών για το πώς ορίζουμε τις διαφορετικές ομάδες, αλλά από παλαιοντολογική άποψη, ο Homo neanderthalensis και ο σχεδόν Homo sapiens έχουν πολύ σαφείς ανατομικές διαφορές», είπε ο Balzeau.
Για άλλους, ωστόσο, οι γονιδιωματικές πληροφορίες είναι πιθανό να είναι άλλο ένα επιχείρημα για την απελευθέρωση των Νεάντερταλ από το στερεότυπο τους που καταστρέφει τον αστράγαλο.
Αυτή είναι η περίπτωση του Paul Pettitt, ενός αρχαιολόγου που ειδικεύεται στην Παλαιολυθική στο Πανεπιστήμιο του Durham στο Ηνωμένο Βασίλειο.
«Θα ήταν μια εικασία να χρησιμοποιήσουμε αυτή την εξελικτική απόκλιση για να υποθέσουμε ότι υπάρχουν διαφορετικά είδη», είπε στο BI.
Μπορεί ο πολιτισμός να ορίσει ένα είδος;
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, οι ανασκαφές αποκάλυψαν ότι οι Νεάντερταλ μπορεί να ήταν πολύ πιο εξελιγμένοι από ό,τι πιστεύαμε.
Ο Pettitt συγκαταλέγεται μεταξύ εκείνων που μέχρι πρόσφατα ήταν δύσπιστοι ότι οι Νεάντερταλ θα μπορούσαν να έχουν οποιαδήποτε αίσθηση επιτήδευσης.
«Μέχρι πριν από περίπου 20 χρόνια, η συμπεριφορά του Νεάντερταλ θεωρούνταν αρκετά ανόητη, ή τουλάχιστον αρκετά περιορισμένη, και ο Homo Sapiens, αντίθετα, θεωρούνταν ότι έλεγε τον Σαίξπηρ ενώ χόρευε σε όλη την Ευρώπη», αστειεύτηκε.
«Αυτό είναι ανοησία, φυσικά, αλλά είναι μια πολύ βαθιά άποψη», είπε.
Τέλος, ορισμένες μελέτες υποδεικνύουν ότι οι Νεάντερταλ είχαν εγκεφάλους τουλάχιστον τόσο μεγάλους, αν όχι μεγαλύτερους, σε σχέση με το μέγεθός τους από τους προγόνους μας, υποδηλώνοντας ότι μπορεί να ήταν εξαιρετικά εγκεφαλικοί, είπε ο Pettitt.
«Δεν αγοράζετε έναν υπολογιστή προηγμένης τεχνολογίας μόνο και μόνο για να τον χρησιμοποιήσετε ως ξυπνητήρι. Πρέπει να υπάρχει ένας εξελικτικός λόγος για τον οποίο οι Νεάντερταλ επέλεξαν αυτόν τον εξαιρετικά μεταβολικά ακριβό ιστό», είπε.
Μελέτες υποδεικνύουν ότι οι Νεάντερταλ ήταν επιδέξιοι κυνηγοί και εργάτες γούνας, κατασκεύαζαν στοιχειώδη κοσμήματα, είχαν μια πολύπλοκη βιομηχανία λυθένιου και δούλευαν ακόμη και με χρωστικές ουσίες.
Μερικοί επιστήμονες πιστεύουν ακόμη και ότι μπορεί να είχαν κάποια μορφή πνευματισμού και να έθαψαν τους νεκρούς τους, να λάτρευαν λιοντάρια και πιθανώς να δημιούργησαν ακόμη και ζωγραφιές σπηλαίων – αν και αυτά τα στοιχεία εξακολουθούν να αμφισβητούνται.
Για τον Pettitt, αυτό υποδηλώνει ότι εφόσον οι Νεάντερταλ και οι άνθρωποι ζούσαν δίπλα-δίπλα στην Ευρώπη, είχαν μια καλή ευκαιρία να μοιραστούν έναν πολιτισμό ή να μάθουν μέσω αμοιβαίων παρατηρήσεων.
Αν μιλούσαν, είπε, «μπορούμε να υποθέσουμε ότι πιθανότατα μιλούσαν διαφορετικές γλώσσες. Αλλά αυτή η ομοιότητα υποδηλώνει ότι υπήρχε πράγματι ένα κοινό νόημα, όσο απλό κι αν ήταν».
Θα μπορούσαν οι Νεάντερταλ να ονομαστούν άνθρωποι;
Αυτό είναι ένα μεγαλύτερο ερώτημα: Πρέπει οι Νεάντερταλ να θεωρούνται άνθρωποι;
«Τι είναι η ανθρωπότητα εξαρτάται πολύ από την ομάδα ανθρώπων με την οποία μιλάς», είπε ο Μπακ.
«Είναι κάτι που ορίζεται πολιτισμικά, αλλά είναι επίσης κάτι που έχει κάποιου είδους αξιακή κρίση. Μιλάμε για απανθρωπιά. Μιλήσαμε για ανθρωπιά. Δεν είναι κάτι που ισχύει μόνο για διαφορετικούς τύπους οργανισμών», είπε.
Δεδομένου του τεράστιου αριθμού των ανθρώπων που ζουν σήμερα, υπάρχει αναμφισβήτητα περισσότερο DNA του Νεάντερταλ στη Γη από ποτέ.
Η Angela Saini, συγγραφέας του Superior: the Return of Race Science, υποστηρίζει ότι υπάρχει πραγματικός κίνδυνος να γίνει λάθος. Όσοι πιστεύεται τώρα ότι έχουν περισσότερο DNA του Νεάντερταλ θα μπορούσαν λανθασμένα να θεωρηθούν κατώτεροι.
Πρώιμες μελέτες έχουν συνδέσει αυτά τα γονίδια του Νεάντερταλ με σύγχρονες επιπτώσεις στην υγεία, όπως αυτοάνοσες ασθένειες, διαβήτης και ορισμένοι καρκίνοι – αν και πώς ακριβώς αυτά τα γονίδια επηρεάζουν την υγεία του ατόμου που τα φέρει παραμένει σε μεγάλο βαθμό ασαφές. Τα γονίδια του Νεάντερταλ έχουν επίσης συνδεθεί ιδιαίτερα με τη μόλυνση από τον COVID-19.
Δεδομένου ότι οι πληθυσμοί της Ανατολικής Ασίας έχουν βρεθεί ότι φέρουν ελαφρώς περισσότερο DNA του Νεάντερταλ κατά μέσο όρο, υπάρχει πραγματικός κίνδυνος αυτές οι πληροφορίες να χρησιμοποιηθούν για διακρίσεις.
Το μειονέκτημα είναι ότι η ερμηνεία μας για τον πολιτισμό του Νεάντερταλ έχει αλλάξει δραματικά τα τελευταία χρόνια. Ο Saini επισημαίνει ότι η εικόνα των Νεάντερταλ αποκαταστάθηκε μόλις οι άνθρωποι άρχισαν να τους μετακινούν πιο κοντά στους πληθυσμούς της Ευρώπης και οι γενετικές πληροφορίες υποδηλώνουν ότι είχαν πιο ανοιχτόχρωμο δέρμα και κόκκινα μαλλιά.
«Το βρίσκω ιδιαίτερα ενοχλητικό. «Πριν από περίπου εκατό χρόνια, η υποτιθέμενη ομοιότητα μεταξύ Νεάντερταλ και Αβορίγινων Αυστραλών χρησιμοποιήθηκε ως δικαιολογία για τον αποκλεισμό των ζωντανών σύγχρονων ανθρώπων από το μωρό της ανθρωπότητας», είπε στο WNYC.
«Τώρα που βλέπουμε ότι οι Νεάντερταλ έχουν κάποια συγγένεια με τους σύγχρονους Ευρωπαίους, οι ίδιοι οι Νεάντερταλ, ένα εξαφανισμένο είδος, έχουν ριχτεί σε αυτόν τον κύκλο της ανθρωπότητας».
Ξαναγράφοντας την ιστορία μας
Είμαστε ακόμα στη διαδικασία κατανόησης των Νεάντερταλ και της σχέσης μας μαζί τους. Καθώς αρχίζουμε να ξετυλίγουμε την ιστορία της εξέλιξης του ανθρώπου και του Νεάντερταλ, η απόφαση των μελετητών να διαχωρίσουν τα δύο και να παρουσιάσουν τον έναν ως ανώτερο τίθεται υπό εκ νέου έλεγχο.
Καθώς αποκάλυψε την έρευνά του, ο Pääbo σκέφτηκε ότι οι άνθρωποι που ζουν στη Γη σήμερα είναι αρκετά ασυνήθιστοι – όχι απαραίτητα επειδή ο Homo sapiens είναι εγγενώς καλύτερος, αλλά επειδή υπήρξε πολύ μικρός χρόνος στην ιστορία της ανθρώπινης εξέλιξης Υπάρχει μια εποχή που ο Homo sapiens ήταν ο μόνος ανθρωπίνης ή ο μοναδικός άνθρωπος στον πλανήτη.
«Αν οι Νεάντερταλ και οι Ντενισόβαν είχαν επιζήσει, πώς θα τους αντιμετωπίζαμε σήμερα;» είπε ο Πέιμπο.
«Θα βλέπαμε ακόμη χειρότερο ρατσισμό εναντίον τους από αυτό που βλέπουμε μεταξύ μας σήμερα – επειδή ήταν πραγματικά διαφορετικοί κατά κάποιο τρόπο – ή θα μπορούσαμε να σκεφτούμε διαφορετικά και να πούμε ότι αν τους είχαμε εδώ σήμερα, δεν θα είχαμε μόνο ένα είδος άνθρωποι;», πρόσθεσε.
«Πιστεύω ότι και τα δύο είναι πιθανά και κατά κάποιο τρόπο αντικατοπτρίζει το πώς βλέπουμε τους ανθρώπους και πώς εικάζουμε για αυτούς».
Διαβάστε το αρχικό άρθρο στο Business Insider