Στις 8 Μαΐου 1956, ο Terence Rattigan στάθηκε έξω από το Royal Court Theatre στο Λονδίνο μετά την πρεμιέρα ενός επαναστατικού νέου δράματος. Αυτό δεν ήταν ένα κομμάτι από μόνο του, αλλά μια παρέκκλιση από την ανερχόμενη γενιά: το «Look Back in Anger» του John Osborne. Ή, όπως το μετονόμασε πικρά ο βετεράνος θεατρικός συγγραφέας: Κοίτα πόσο διαφορετικός είμαι από τον Τέρενς Ράτιγκαν. Το Refinement είχε βγει, ο Angry Young Man ήταν μέσα και ο συγγραφέας των Separate Tables και The Winslow Boy είχε πέσει από τη χάρη.
Αλλά αυτό άλλαξε το 1993 με την αναβίωση του Karel Reisz του «The Deep Blue Sea», του πιο συναρπαστικού έργου του Rattigan. Η Penelope Wilton έπαιξε την Hester Coller, η οποία είναι χωρισμένη από τον σύζυγό της, έναν αυστηρό πατριαρχικό δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Πλέον ζει στην αμαρτία με τον νεότερο εραστή της, τον τρελό πρώην πιλότο της RAF Freddie Page. Το έργο ξεκινά με το άτονο σώμα της Hester να ανακαλύπτεται από τους γείτονές της. Προσπάθησε να βάλει γκάζι στον εαυτό της αφού ο Φρέντι δεν επέστρεψε για τα γενέθλιά της. (Θα τα κατάφερνε αν υπήρχαν αρκετά κέρματα στο μετρητή.) Περνά την υπόλοιπη μέρα και το παιχνίδι μαζεύοντας τα σκουπίδια της ζωής της. Ο Φρέντι πετάει ανίδεοι. Ο σύζυγός της προσπαθεί να την πείσει να επιστρέψει στο συζυγικό τους σπίτι. και ο αινιγματικός πρώην γιατρός Μίλερ την προτρέπει να «ζήσει».
Η Peggy Ashcroft είπε ότι ένιωθε σαν να μην είχε ρούχα να φορέσει όταν έπαιζε τον ρόλο της Hester
Η Tamsin Greig, η οποία στα 57 της θα παίξει σύντομα το ρόλο της Hester σε μια νέα παραγωγή, είδε την εκδοχή της Reisz όταν ξεκινούσε ως ηθοποιός. «Ήμουν συγκλονισμένος», λέει ο Greig, τρώγοντας μια σαλάτα σε μια αίθουσα της εκκλησίας κατά τη διάρκεια ενός διαλείμματος για πρόβες. Δίπλα της κάθεται ο Όλιβερ Κρις, ο 45χρονος συμπρωταγωνιστής της από τη σουρεαλιστική κωμική σειρά του νοσοκομείου Green Wing, ο οποίος υποδύεται τον Φρέντι. «Ήταν τόσο συναρπαστικό», θαυμάζει ο Greig. «Η Πηνελόπη έδωσε μια τόσο βαθιά παράσταση».
Οι προηγούμενες γενιές είχαν προβληματιστεί για την Hester, η οποία συνδύαζε την εντυπωσιακή ευφυΐα με την παραληρηματική λαχτάρα και έβλεπε τους άλλους με σαφήνεια από τη δική της ομίχλη ντροπής. (Κάθε βράδυ πριν ανέβει στη σκηνή κατά τη διάρκεια μιας αναβίωσης το 2016, η αείμνηστη Helen McCrory άκουγε το «You Know I’m No Good» της Amy Winehouse.) Τον χαρακτήρα υποδύθηκε ο πρώην εραστής του Rattigan, ο ηθοποιός Kenneth Morgan, ο οποίος είχε φύγει από το θεατρικός συγγραφέας για έναν άλλο άντρα, μόνο για να γκαζώσει τον εαυτό του όταν η νέα σχέση χαλούσε. Ο Ράτιγκαν απογοητεύτηκε όταν έμαθε για τον θάνατο του Μόργκαν και μετέτρεψε το θέμα σε δράμα το ίδιο βράδυ. Ακούστηκε να λέει στον εαυτό του: «Το έργο ξεκινά με το πτώμα που βρέθηκε νεκρό μπροστά στη φωτιά».
Τρία χρόνια αργότερα, τον Μάρτιο του 1952, έκανε πρεμιέρα το «The Deep Blue Sea». Η αρχική Hester, η Peggy Ashcroft, ανησυχούσε ότι δεν θα μπορούσε να κάνει τον χαρακτήρα της συμπαθή. Ο κριτικός του Observer Ivor Brown έγραψε ότι η Hester «χρειάζεται ένα καλό χαστούκι στο πρόσωπο ή μια ευθεία συζήτηση με έναν ειδικό σε θέματα γάμου». Οι καιροί αλλάζουν. Οι σύγχρονοι κριτικοί θαύμασαν τα ίχνη του Ρασίν και της ελληνικής τραγωδίας στην παράσταση του Wilton. Ο Μάικλ Μπίλινγκτον του Guardian είπε ότι ο Άσκροφτ έδειξε ότι η Έστερ έχει «οδυνηρά επίγνωση του ταπεινωτικού κόστους της προσήλωσής της» στον Φρέντι, αποκαλώντας τον ρόλο «έναν από τους καλύτερους γυναικείους ρόλους στο θέατρο του 20ου αιώνα».
Ο Greig, ο οποίος έχει κοντά, δασύτριχα ασημένια μαλλιά και φοράει ένα μπλε πουλόβερ, ζυγίζει τις προκλήσεις μιας προσέγγισης του 21ου αιώνα. «Η Peggy Ashcroft είπε ότι ένιωθε σαν να μην φορούσε ρούχα όταν έπαιζε τον ρόλο. Νομίζω ότι βρισκόμαστε σε λίγο διαφορετικό μέρος τώρα. Αν εμείς δεν Όταν βγάζουμε τα ρούχα μας, κυριολεκτικά ή ψυχολογικά, οι άνθρωποι νιώθουν λίγο απατημένοι. Έχει να κάνει με το πώς μπορείς να εκτεθείς και να κρύψεις κάτι ταυτόχρονα».
Αυτή και ο Κρις, ο οποίος είναι απασχολημένος προσπαθώντας να μην χυθεί το περιτύλιγμα κοτόπουλου πάνω από το σκούρο μπλε πουλόβερ του, είναι περισσότερο γνωστοί για την κωμωδία τους. Ο Greig έχει πρωταγωνιστήσει σε μερικές από τις πιο αστείες κωμικές σειρές των τελευταίων 25 ετών – όχι μόνο το Green Wing, αλλά και τα Black Books, τα Episodes και το Friday Night Dinner. Οι ρόλοι του Chris περιλαμβάνουν τις παραστάσεις του West End και του Broadway του One Man, Two Guvnors. Τελευταία φορά εμφανίστηκαν μαζί στη σκηνή σε μια «Δωδέκατη Νύχτα» το 2017: ο Greig ήταν η Malvolia με μια αστεία μαύρη περούκα, ο Chris ήταν ένας πληθωρικός, πυγμαχικός Orsino.
Αν και δεν θα το αναγνωρίσατε απαραίτητα από την αυστηρή ταινία του Terence Davies του 2011 The Deep Blue Sea, στην οποία πρωταγωνιστούσαν η Rachel Weisz και ο Tom Hiddleston, υπάρχει κάτι στο κείμενο του Rattigan που τρίζει από αγχόνη ή χιούμορ με διαρροή αερίου, δαγκωτό γέλιο. “Το Είναι αστείο», συμφωνεί ο Greig. «Το χιούμορ είναι ένας μηχανισμός αντιμετώπισης. Σε κάνει να αναρωτιέσαι: Τι είναι κάτω από την κορυφή αυτού του παγόβουνου;»
Αναφέρει μια διασκεδαστική ανταλλαγή απόψεων στο έργο για τον Lyme Regis που κάνει τον Chris να βγάλει ένα βουρκωμένο γρύλισμα. «Δεν νομίζω ότι θα τα καταφέρω όποιος γελάστε με αυτό», λέει. «Και αν το κάνει κάποιος άλλος, θα τον κατεβάσω».
«Αν κάποιος φαίνεται ότι γελάει, θα του πω «Σταμάτα!»» τον διαβεβαιώνει ο Γκρέιγκ.
«Αυτό είναι», λέει ο Κρις. “”Σταμάτα! Δεν ξέρεις πώς είναι!””
Η Greig αρέσει στην ιδέα: «Είναι μεγάλη αλλά εύθραυστη». “Εύθραυστο Επειδή μεγάλο?”
«Χτυπάς το καρφί στο κεφάλι», λέει ο Κρις.
Η κοροϊδία τους είναι σχεδόν συνεχής: πειράζει τον Γκρέιγκ επειδή τσιμπολογούσε το μεσημεριανό της «σαν εδουαρδιανή κόμισσα», ενώ εκείνη εφιστά την προσοχή στο ιστορικό κούρεμα του σε στιλ Τρέβορ Χάουαρντ. Όταν γνωρίστηκαν στο Green Wing πριν από 20 χρόνια, όλα ήταν πολύ διαφορετικά. Παρόλο που ο Chris είχε εμφανιστεί στο The Office, ένιωθε «πολύ εκφοβισμένος από όλους αυτούς τους κωμικούς ανθρώπους». Γυρίζει στον Greig: «Κατά τους αυτοσχεδιασμούς μας σκούπισες το πάτωμα μαζί μου! Σου έριξα τη μια ανοησία μετά την άλλη».
«Το περίεργο πράγμα για μένα τώρα», λέει, «είναι ότι πρέπει να είμαι παθιασμένος – ενώ ο Όλι και εγώ ασχολούμαστε με τις άλλες δουλειές μας, έχω φτάσει στην ηλικία που σκέφτεστε, «Α, έτσι Η υποκριτική δεν θα είναι πλέον απαραίτητη «Απλώς πρέπει να τρομάξω ή να ελέγξω». Αλλά ο ρόλος της Hester είναι να είναι ευάλωτος και ταυτόχρονα να είναι αντικείμενο πόθου. Είναι να δείξεις τη σκοτεινή σου πλευρά».
Όλη αυτή η ανοησία αφήνει κάποιον εντελώς απροετοίμαστο για την αυστηρή προσέγγισή της στο κείμενο του Ράτιγκαν. Όταν τους ζητήθηκε να εξηγήσουν τη διαρκή δύναμή τους, η εστίασή τους οξύνεται αμέσως. «Αυτές είναι σύγχρονες ιδέες που απευθύνεται», λέει ο Greig. «Αυτό είναι το να είσαι ευγενικός με τον εαυτό σου και «να ζεις την καλύτερη ζωή σου», όπως λέμε σήμερα. Η Hester ρωτά αν οι εγκληματίες μπορούν να ξεφύγουν από την τιμωρία και ο Miller απαντά: “Ναι, αν ο δικαστής είναι δίκαιος – και όχι τυφλός από μίσος για τον εγκληματία – όπως είσαι εσύ για τον εαυτό σου.”
«Πιστεύεις ότι η Hester είναι και οι δύο πρωταγωνίστριες; Και ο ανταγωνιστής;» ρωτάει ο Κρις.
“Χαχα ναι!” αναφωνεί ο Γκρέιγκ. «Είναι σαν αυτή η ψυχοθεραπευτική άποψη των ονείρων που λέει ότι κάθε χαρακτήρας είσαι εσύ».
«Πρέπει να κερδίσει τον αγώνα», λέει ο Κρις. «Ίσως γι’ αυτό η Πέγκυ Άσκροφτ είχε το πρόβλημα να μην είναι συμπαθής. Αυτό που μπορεί να έχει ανακαλύψει είναι ότι η Hester παλεύει με τον εαυτό της».
Ο Greig ρωτά τον Chris πού είναι ο χαρακτήρας του Freddie. «Είναι περίπλοκο», λέει συνοφρυωμένος. «Επιφανειακά έρχεσαι αντιμέτωπος με κάποιον που είναι ανεύθυνος και παιδικός, καταβεβλημένος και ανίκανος να λειτουργήσει στην κοινωνία και σε αυτή τη σχέση. Αλλά ακόμα και όταν ο Φρέντι μεθάει όλο και περισσότερο, υπάρχουν σημεία στα οποία κάνει αρκετά καλά σημεία. Είναι κι αυτός παγιδευμένος. Πολεμάει.»
Όταν ο Freddie ανακαλύπτει κατά λάθος το αποχαιρετιστήριο γράμμα του εραστή του, βγαίνει θύελλα και πιτσιλίζεται. «Η αυτοκτονία είναι μέρος του έργου», παραδέχεται ο Κρις. «Αλλά σκεφτείτε τον αντίκτυπο που έχει αυτό στον πραγματικό κόσμο. Αυτός ο τύπος ήρθε σπίτι για να μάθει ότι η γυναίκα που αγαπούσε προσπάθησε να αυτοκτονήσει, πιθανότατα επειδή ξέχασε τα γενέθλιά της. Αυτό θα αναστατώσει ακόμα και έναν λογικό άνθρωπο.
«Κοιτάξτε, δεν έχω και πολλά να κάνω με την αυτοκτονία, αλλά όταν ήμουν παιδί, ο καλύτερός μου φίλος από το νηπιαγωγείο και το δημοτικό – είχαμε χωρίσει από τότε – αυτοκτόνησε στα 16 του. Αυτό που θυμάμαι από την κηδεία είναι ο θυμός των γονιών του. Ο πατέρας του έκανε το εγκώμιο και το ίδιο θυμωμένος. Υπάρχουν λοιπόν αυτές οι επιπτώσεις. Η ιδέα ότι ο Φρέντι βρισκόταν στα πρόθυρα μιας παρ’ ολίγον ατυχίας και θα ρίξει όλη τη λάσπη, τη στάχτη και τη χόβολη των πάντων. Μετά πιάνει ό,τι υπάρχει εκεί – και είναι ένα μπουκάλι».
Κάποια στιγμή ο Φρέντι ρίχνει ένα σελίνι στο τραπέζι για να μην αποτύχει η επόμενη απόπειρα αυτοκτονίας της Έστερ. Ο Greig υποστηρίζει ότι ακόμη και αυτή η φαινομενικά σκληρή πράξη είναι πιο περίπλοκη από όσο φαίνεται. «Νομίζω ότι είναι θέμα επιλογής», λέει. «Αφήνει το νόμισμα πίσω του. Ο Μίλερ της δίνει τα υπνωτικά χάπια. Υπάρχει ένα μπουκάλι ουίσκι, ένα μπουκάλι κόκκινο κρασί. Προκαλούν ο ένας τον άλλον. “Αυτά είναι τα πράγματα που χρησιμοποιήσατε – και σας προκαλώ να το αναγνωρίσετε αυτό στο τέλος: Η Hester είναι αυτή που έχει τη δύναμη να επιλέξει.”
Ο Chris φαίνεται ευγνώμων για την υπεράσπιση του Greig για τον χαρακτήρα του. «Αισθάνομαι αμυντικός για τον φτωχό γέρο Φρέντι», λέει. «Το συνοψίζει κυριολεκτικά: Αν κάποιος σε αγαπά με έναν συγκεκριμένο τρόπο και δεν μπορείς να ανταποδώσεις τη στοργή, τι πρέπει να κάνεις;»
«Είναι η ανθρώπινη κατάσταση», λέει ο Greig. «Όλοι αγαπάμε διαφορετικά. Το ερώτημα είναι: «Πώς ζούμε με αυτό;»».
• Το Deep Blue Sea βρίσκεται στο Ustinov Studio, Theatre Royal, Bath μέχρι την 1η Ιουνίου.
• Στο ΗΒ και την Ιρλανδία, μπορείτε να επικοινωνήσετε με τους Σαμαρείτες στον αριθμό δωρεάν τηλεφώνου 116 123 ή μέσω email στη διεύθυνση jo@samaritans.org ή jo@samaritans.ie. Στις Η.Π.Α., μπορείτε να καλέσετε ή να στείλετε μήνυμα στην National Suicide Prevention Lifeline στο 988, να συνομιλήσετε στο 988lifeline.org ή να στείλετε μήνυμα στο HOME στο 741741 για να συνδεθείτε με έναν σύμβουλο κρίσεων. Στην Αυστραλία, η υπηρεσία βοήθειας για την κρίση είναι Lifeline 13 11 14. Άλλες διεθνείς γραμμές βοήθειας μπορείτε να βρείτε στο befrienders.org