Οι αγρότες που επλήγησαν από την ξηρασία στην Ισπανία έχουν ανακτήσει τη μεσαιωνική μαυριτανική τεχνολογία άρδευσης. Διεθνείς εταιρείες που ασχολούνται με την αντιστάθμιση του άνθρακα έχουν πληρώσει πολλά χρήματα για βιοκάρβουνο που κατασκευάζεται με τεχνικές παραγωγής προκολομβιανής παραγωγής στον Αμαζόνιο. Οι κτηνοτρόφοι του Τέξας έχουν καταφύγει σε αρχαίες μεθόδους καλλιέργειας καλυμμάτων για να προστατευτούν από απρόβλεπτες καιρικές συνθήκες.
Αλλά το να φθάσουμε σε αρχαίες τεχνολογίες και τεχνικές χωρίς να δίνουμε προσοχή στο ιστορικό πλαίσιο αποκαλύπτει ένα από τα πιο σημαντικά μαθήματα που μπορούν να αποκαλύψουν οι αρχαίοι αγρότες: Η βιωσιμότητα στη γεωργία αφορά τόσο τη δύναμη και την κυριαρχία όσο και με το έδαφος, το νερό και τη συγκομιδή.
Είμαι αρχαιολόγος που μελετά τη βιωσιμότητα της γεωργίας στο παρελθόν. Οι ανακαλύψεις των τελευταίων ετών έδειξαν ότι το ανθρώπινο παρελθόν είναι γεμάτο από ανθρώπους που έχουν καταπολεμήσει την κλιματική αλλαγή τόσο με βιώσιμο όσο και με μη βιώσιμο τρόπο. Οι αρχαιολόγοι σημειώνουν ότι η βιωσιμότητα ήταν στενά συνδεδεμένη με την πολιτική στην αρχαιότητα. Ωστόσο, αυτή η δυναμική συχνά ξεχνιέται στη σημερινή συζήτηση για τη βιωσιμότητα.
Maya-Milpa Agriculture: Η πρόσβαση στο δάσος είναι απαραίτητη
Στις τροπικές πεδινές περιοχές του Μεξικού και της Κεντρικής Αμερικής, οι αυτόχθονες αγρότες των Μάγια ασκούν τη γεωργία milpa για χιλιάδες χρόνια. Οι αγρότες της Milpa προσαρμόστηκαν στην ξηρασία διαχειρίζοντας προσεκτικά την οικολογία των δασών μέσω ελεγχόμενων εγκαυμάτων και προσεκτικής προστασίας των δασών.
Η γνώση της καλλιέργειας milpa έδωσε τη δυνατότητα σε πολλούς αγρότες της υπαίθρου να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή κατά τη διάρκεια της περίφημης κατάρρευσης των Μάγια – δύο αιώνες πολιτικής αποσύνθεσης και ερήμωσης των πόλεων μεταξύ 800 και 1000 μ.Χ. Η ανάλαφρη προσέγγισή τους είναι ακόμα εμφανής στα τεχνουργήματα και τα μοτίβα οικισμών των αγροτικών κοινοτήτων μετά την Κατάρρευση και διατηρείται στα ευέλικτα προγράμματα αφιερωμάτων για τους αγρότες των Μάγια που τεκμηριώνονται από Ισπανούς μοναχούς του 16ου αιώνα.
Στο βιβλίο μου «Rooting in a Useless Land: Ancient Farmers, Celebrity Chefs and Environmental Justice in Yucatán», παρακολουθώ τη βαθιά ιστορία της Milpa των Μάγια. Χρησιμοποιώντας την αρχαιολογία, δείχνω πώς οι αρχαίοι αγρότες προσάρμοσαν τη γεωργία της Μίλπα ως απάντηση σε αιώνες ξηρασίας και πολιτικής αναταραχής.
Οι σύγχρονες πρακτικές Milpa των Μάγια ήρθαν για πρώτη φορά στο κοινό πριν από αρκετά χρόνια, όταν διεθνείς οργανισμοί ανάπτυξης συνεργάστηκαν με διάσημους σεφ όπως ο René Redzepi της Noma και αγκάλιασαν την ιδέα.
Ωστόσο, αυτές οι ομάδες καταδίκασαν την παραδοσιακή πρακτική Milpa της καύσης νέων δασικών εκτάσεων ως μη βιώσιμη. Αντίθετα, προώθησαν μια «χωρίς καύση» εκδοχή καλλιέργειας πιστοποιημένου βιολογικού καλαμποκιού για πολυτελή εστιατόρια. Η εκδοχή τους για μιλπά χωρίς καύση βασίζεται σε λιπάσματα για την καλλιέργεια καλαμποκιού σε σταθερή τοποθεσία, αντί να διαχειρίζεται τη γονιμότητα του εδάφους σε τεράστια δάση χρησιμοποιώντας ελεγχόμενη οικολογία πυρκαγιάς.
Το αποτέλεσμα περιόρισε τις παραδοσιακές πρακτικές που είχαν χρησιμοποιήσει οι αγρότες των Μάγια για αιώνες. Οδήγησε επίσης σε μια σύγχρονη πολιτική απειλή για την παραδοσιακή γεωργία Milpa των Μάγια: αρπαγή γης.
Η παραδοσιακή καλλιέργεια Milpa απαιτεί πολλή δασική γη καθώς οι αγρότες πρέπει να μεταφέρουν τα χωράφια τους κάθε λίγα χρόνια. Ωστόσο, αυτή η ανάγκη για δασοκομία έρχεται σε αντίθεση με τις ξενοδοχειακές εταιρείες, τα βιομηχανικά αγροκτήματα βοοειδών και τους κατασκευαστές πράσινης ενέργειας που θέλουν φθηνή γη και θεωρούν τις πρακτικές διαχείρισης δασών Maya Milpa ως αναποτελεσματικές. Το No-Burn-Milpa εκτονώνει αυτή τη σύγκρουση περιορίζοντας την καλλιέργεια καλαμποκιού σε μια μικρή έκταση επ’ αόριστον, αντί να την εξαπλώνει σε όλο το δάσος για γενιές. Αλλάζει όμως και την παράδοση.
Οι αγρότες των Μάγια Μίλπα παλεύουν τώρα να χρησιμοποιήσουν τις αρχαίες γεωργικές τεχνικές τους, όχι επειδή έχουν ξεχάσει ή χάσει αυτές τις τεχνικές, αλλά επειδή οι νεοαποικιακές πολιτικές ιδιωτικοποίησης γης υπονομεύουν ενεργά την ικανότητα των αγροτών να διαχειρίζονται δάση όπως οι πρόγονοί τους.
Οι αγρότες της Milpa αναγκάζονται ολοένα και περισσότερο είτε να αγκαλιάσουν μια νέα εκδοχή της κληρονομιάς τους είτε να εγκαταλείψουν εντελώς τη γεωργία – όπως έχουν κάνει πολλοί.
Εύθραυστα τεχνητά νησιά του Μεξικού: Απειλές από την ανάπτυξη
Όταν κοιτάζω το έργο άλλων αρχαιολόγων που μελετούν αρχαίες γεωργικές πρακτικές, βλέπω τις ίδιες εμπλοκές δύναμης και βιωσιμότητας.
Στο κεντρικό Μεξικό, τα chinampas είναι αρχαία συστήματα τεχνητών νησιών και καναλιών. Επιτρέπουν στους αγρότες να καλλιεργούν τρόφιμα σε υγροτόπους για αιώνες.
Η συνεχής ύπαρξη των chinampas είναι μια κληρονομιά βαθιάς οικολογικής γνώσης και ένας πόρος που επιτρέπει στις κοινότητες να συντηρηθούν.