Το “Agency” είναι ένα επίκαιρο τσιτάτο στην όπερα, φθαρμένο αλλά εξακολουθεί να ισχύει και συνήθως προλογίζεται με το “θηλυκό”. Εδώ και καιρό θεωρείται ότι οι γυναίκες που κακοποιούνται, ελέγχονται και πεθαίνουν δεν έχουν ελεύθερη βούληση. Μια ριζική επανεξέταση τόσο της ιστορίας στο σύνολό της όσο και της όπερας έχει θέσει αυτή την προσδοκία σε δοκιμασία. Μία από τις πιο αιχμηρές ερωτήσεις που θέτει σε δοκιμασία κάθε σκληρή στάση είναι η Βρετανίδα σκηνοθέτις Katie Mitchell, το έργο της οποίας προβάλλεται σε όλη την Ευρώπη από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 (εναλλακτική διατύπωση: «έχει διχάσει το κοινό»).
Η παραγωγή σας από τον Gaetano Donizetti Lucia di Lammermoor (1835), που είναι τόσο ανησυχητικό όσο και ανησυχητικό και ευαίσθητο, επέστρεψε στη Βασιλική Όπερα για μια δεύτερη αναβίωση. Η σοπράνο Nadine Sierra λάμπει στον ομώνυμο ρόλο (η συνάδελφός της Αμερικανίδα Liv Redpath θα κάνει τρεις εμφανίσεις). Η Sierra μόνη που ηγείται ενός σταθερά ισχυρού συνόλου θα ήταν ένας λόγος για να δείτε αυτό το σόου. Ο Giacomo Sagripanti διηύθυνε, με χορωδία και ορχήστρα σε παθιασμένη μορφή και ένα ιδιαίτερα όμορφο σόλο φλάουτο obbligato στη διάσημη τρελή σκηνή.
Ενώ οι άντρες σε αυτήν την όπερα παλεύουν με παλιούς ανταγωνισμούς και μελλοντικά πεπρωμένα, εδώ η τραγική Λουσία παρουσιάζεται να ενεργεί με συνήθως αόρατους τρόπους και με ανεξάρτητο πνεύμα παρά την καταπίεση από όλες τις πλευρές. Τελικά η λογική της, που μπορεί να ήταν πάντα αδύναμη, καταρρέει. Βασισμένο στο μυθιστόρημα του Walter Scott του 1819, το έργο είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του ιταλικού “bel canto”, που σημαίνει όχι μόνο όμορφο τραγούδι, αλλά ενσαρκώνει ένα ολόκληρο ιταλικό στιλ όπερας του 19ου αιώνα βασισμένο σε φωνητικά πυροτεχνήματα, στολίδια τρίλιων και κομψότητα. Οι ατρόμητες, χρυσό-ασημί ψηλές νότες και οι σούπερ γρήγορες τρίλιες της Sierra συνδυάζονται με χάρη και ένταση από τον νεαρό Ισπανό τενόρο Xabier Anduaga ως Edgardo, τον εχθρό που αγαπά. Ο Πολωνός βαρύτονος Artur Ruciński υποδύεται τον τυραννικό αδελφό του Enrico με πλούσιο τόνο και πειστικά.
του Μίτσελ Λουκία μας θυμίζει αναμφισβήτητα την ετυμολογία της υστερίας (προέλευση, μήτρα). Το ματωμένο στομάχι της μοιραίας νύφης, το στομάχι της με κράμπες και ο εμετός της μπορεί να υποδηλώνουν μια επαίσχυντη εγκυμοσύνη ή, αν επιτρέπεται αυτό το επίρρημα, απλώς έμμηνο ρύση, τα οποία συνδέονται νωχελικά με τη γυναικεία τρέλα. Η παραγωγή, σχεδιασμένη από τη Vicki Mortimer με μεγάλη προσοχή στη λεπτομέρεια, χωρίζει τη δράση σε δύο μέρη: δημόσιο και ιδιωτικό, εξωτερικό και εσωτερικό, τα οποία διαδραματίζονται παράλληλα. Μερικές φορές τα ταυτόχρονα γεγονότα αποσπούν την προσοχή. πιο εύκολο να το παρακολουθήσετε εάν έχετε αγοράσει ένα πρόγραμμα και έχετε μελετήσει εκ των προτέρων τη δεύτερη στήλη της διπλής περίληψης. Η σοβαρότητα του Μίτσελ είναι αδιαμφισβήτητη αν τελικά τα αποτελέσματα υπερτονιστούν. Αυτή η αναβίωση (σκηνοθέτης: Robin Tebbutt) μας δείχνει ξανά και ξανά τη δύναμη του λαμπρού τραγουδιού. Τη βραδιά των εγκαινίων, το κοινό ένιωθε σαν τέταρτος πρωταγωνιστής, σε εγρήγορση σε κάθε φωνητικό θρίαμβο, χαρούμενο, πληθωρικό, γενναιόδωρο. Μπορεί να είναι μια όπερα γεμάτη από νότες κορυφής, αλλά αυτή η παραγωγή, παρ’ όλες τις μικροαπογοητεύσεις της, δείχνει ότι είναι κάτι πολύ περισσότερο από αυτό.
Δύο συναυλίες δωματίου που παρακολούθησα την περασμένη εβδομάδα χρησίμευσαν άθελά μου ως προοίμιο – πιο προσεχείς – για το φετινό BBC Proms, που άνοιξε την Πέμπτη. Στην πρώτη συναυλία στο Wigmore Hall, ο Lawrence Power, ο καλύτερος βιολίστας, ηγήθηκε του γκρουπ Nash Ensemble για το τελικό πρόγραμμα μιας ημερήσιας εκδήλωσης αφιερωμένης στον Αυστραλό συνθέτη και βιολίστα Brett Dean (*1961). Το σήμα κατατεθέν του Dean είναι το ιδιαίτερο δώρο του για τη δημιουργία μουσικής ατμόσφαιρας: μια ανανέωση της μουσικής του William Byrd στο Dean’s Μελέτες Byrdsong (2021) μας μετέφερε σε ένα απόκοσμο παρελθόν Tudor, με τον ήχο ενός απαλού, ζιγκ-ζαγκ τσέμπαλου (Xiaowen Shang) που ψιθυρίζει μέσα στους αιώνες και συναντά το παρόν. του Κοσμήτορα Προσέγγιση (προοίμιο ενός κανόνα), που γράφτηκε για να ρέει απευθείας στο Κοντσέρτο Νο. 6 του Βρανδεμβούργου, είναι μια ζωηρή συζήτηση μεταξύ σολίστ από την οποία η μουσική του Μπαχ αναδύεται ξαφνικά απελευθερωμένη. Ο Ντιν και ο Πάουερ επέδειξαν επίσης τη δεξιοτεχνία τους με τον Τζορτζ Μπέντζαμιν (ο Ντιν έπαιζε στη Φιλαρμονική του Βερολίνου). Βιόλα, βιόλα (1997), μια συνοπτική εφεύρεση που ο συνθέτης περιέγραψε ως «πραγματικά άγρια και εκστατική βόλτα». Αυτό ήταν πραγματικά.
Η δεύτερη συναυλία δωματίου πραγματοποιήθηκε στο Milton Court Άντονι ΜακΓκιλ, κύριος κλαρινίστας της Φιλαρμονικής της Νέας Υόρκης και Barbican Artist in Residence. Ο ΜακΓκιλ ήταν ένας καταξιωμένος παίκτης, ικανός να μεταμορφώσει μια καταιγίδα από νότες σε μια μακρά, ποιητική, λυρική γραμμή Καλειδοσκόπιο Επιμελητηρίου για το κουιντέτο κλαρινέτου του Μπραμς και το Messiaens Quatuor pour la fin du temps. Παρόλο που κανένα από τα δύο έργα δεν ήταν γεμάτο ανταμοιβές, φαινόταν αρκετά ενσωματωμένο, με κάποιες διαφοροποιήσεις στο σύνολο, αλλά το παίξιμο του ΜακΓκιλ ήταν ένα πρότυπο ισορροπίας, ελευθερίας και φαντασίας. Η γραφή κλαρίνου στο Messiaen, Abîme des Oiseaux, ήταν ένα masterclass στην εκφραστικότητα μιας και μόνο γραμμής μουσικής.
Και ούτω καθεξής Proms. Τόσο ο Power όσο και ο McGill θα παίξουν κονσέρτα φέτος – η Cassandra Millers για βιόλα, ο Mozarts για το κλαρίνο. Η ραχοκοκαλιά της σεζόν, σύμφωνα με έναν τίτλο των 73 συναυλιών στο Royal Albert Hall, είναι η εκατονταετηρίδα του Μπρούκνερ και ο επικός Μάλερ. Κάποιος μπορεί να το απορρίψει αυτό ως συντηρητικό ή να ελπίζει ότι η απήχηση των ορχηστρικών και χορωδιακών υπερθεμάτων θα τραβήξει τα πλήθη όπως πέρυσι. Δείχνουν τα καλύτερα από το Albert Hall και τους Proms. Για το περίεργο και πρωτότυπο, ρίξτε μια ματιά στις μεγαλύτερες συναυλίες του Ηνωμένου Βασιλείου στο Gateshead, το Nottingham και το Bristol.
Οι φιλοξενούμενες ορχήστρες περιλαμβάνουν την Τσεχική Φιλαρμονική και το West-Eastern Divan. Οι απαραίτητοι βαρέων βαρών με δύο συναυλίες η καθεμία περιλαμβάνουν τη Φιλαρμονική του Βερολίνου με τον Kirill Petrenko και τη Συμφωνική Ορχήστρα του Ραδιοφώνου της Βαυαρίας με τον νέο τους αρχιμουσικό Simon Rattle. Το “The Last Night”, μετά από συνεχείς πονοκεφάλους, θα περιλαμβάνει το “Rule, Britannia!” Όσο περισσότερο η Βρετανία απομακρύνεται από την κυριαρχία των κυμάτων, η ιδέα είναι φανταστική, τόσο λιγότερο φαίνεται να έχει σημασία αν η υπέροχη μελωδία του Thomas Arne θα γίνει το τραγούδι-τραγούδι του κοινού. Όμως η ευαισθησία είναι μεγάλη και εύλογα τίθενται ερωτήματα. Η σοπράνο Angel Blue και ο πιανίστας Stephen Hough είναι οι προβεβλημένοι σολίστ του Last Night. Υπεύθυνος θα είναι ο Sakari Oramo.
Η ανακοίνωση του Proms ήρθε λίγες μέρες μετά τον θάνατο του Andrew Davis, 80, ενός μακροχρόνιου, μουσικού και δημοφιλούς κύριου μαέστρου της Συμφωνικής Ορχήστρας του BBC. Επρόκειτο να συμμετάσχει στο φετινό Proms. Ας αφιερώσουμε ολόκληρη τη σεζόν του 2024 στην αστεία και λαμπρή μνήμη του Ντέιβις. Αν κάποιος μπορεί να κάνει το αξιοπρεπές πράγμα και να επαναλάβει την αξέχαστη παρωδία του Last Night Modern Major General, θα μπορούσε να αναπαυθεί εν ειρήνη και το πνεύμα του θα τιμηθεί.
Αξιολογήσεις με αστέρια (από πέντε)
Lucia di Lammermoor ★★★★
Nash Ensemble ★★★★★
Anthony McGill and Kaleidoscope Chamber Collective ★★★★
Η επιλογή της Fiona Maddocks για τα Proms του 2024
Με χρονολογική σειρά. Φροντίστε να κάνετε κράτηση νωρίς. Η προπώληση των εισιτηρίων ξεκινά το Σάββατο 18 Μαΐου στις 9 π.μ.
Prom 4
Hallé/Mark Elder (21 Ιουλίου)
Συμφωνία Μάλερ Νο. 5
χορός 6
BBC National Orchestra & Chorus of Wales, Crouch End Festival Chorus/Ryan Bancroft (23 Ιουλίου)
Ρέκβιεμ του Βέρντι
15ος χορός
The Swingles, Φιλαρμονική του BBC/Nicholas Collon (30 Ιουλίου)
Messiaen: Turangalîla Symphony
χορός 21ης
Sinfonia του Λονδίνου / John Wilson (4 Αυγούστου)
John Adams: Αρμονία
31ος χορός
West-Eastern Divan Orchestra/Daniel Barenboim (11 Αυγούστου)
Η «Μεγάλη» Νο μείζονα Συμφωνία Νο. 9 του Σούμπερτ
Prom 37
Συμφωνική ορχήστρα και χορωδίες του Λονδίνου/Antonio Pappano (17 Αυγούστου)
Britten War Requiem
42ος χορός
Ορχήστρα Aurora/Nicholas Collon (21 Αυγούστου)
Το ένατο του Μπετόβεν από καρδιάς
Prom 55 και 56
Φιλαρμονική Βερολίνου/Κίριλ Πετρένκο (31 Αυγούστου και 1 Σεπτεμβρίου)
Smetana: Má vlast/Bruckner Symphony No. 5
Prom 61 και 62
Συμφωνική Ορχήστρα Ραδιοφώνου Βαυαρίας/Σάιμον Ρατλ (5 και 6 Σεπτεμβρίου)
Bruckner Symphony No. 4/Mahler Symphony No. 6